Báo cáo Sáng kiến Một số biện pháp nâng cao hiệu quả dạy tốt môn Tin học Lớp 3 trường PTDTBT TH&THCS Trà Nam

í dụ: Khi thực hành về vẽ đường cong, tôi giao thêm bài cho học sinh về nhà vẽ thêm các đồ vật trong nhà. Học sinh có thể kết hợp với các công cụ vẽ đã học trước đó như công cụ đường thẳng, công cụ tô màu,... Học sinh có thể làm việc theo nhóm 2-3 em, làm tại lớp trong các giờ học. Đến tiết học tôi cho học sinh trình bày bài của mình, sản phẩm mà em đã hoàn thành thực hành trên máy tính. Các bạn nhóm khác nhận xét về hình vẽ, màu sắc của các đồ vật mà các nhóm đã vẽ. Cuối cùng tôi rút ra nhận xét, tổng kết, khen thưởng các nhóm vẽ đẹp, đồng thời động viên các nhóm vẽ chưa đẹp.
Bằng cách giao bài thực hành để các em tự tìm tòi phát hiện ra cái mới, sửa chữa lỗi mà học sinh hay mắc phải ... chính là tạo sự thi đua giữa các học sinh, giữa các nhóm. Điều đó đã:
Thúc đẩy động cơ học tập: Trong quá trình tiếp thu cái mới, học sinh sẽ đạt được kết quả học tập cao nếu các em có động cơ học tập. Động cơ học tập có được khi các em cảm thấy được sự hứng thú với môn học và thấy được sự tiến bộ của chính mình. Do vậy, tôi đã sử dụng các tình huống thách đố, hấp dẫn, lôi cuốn các em vào các hoạt động trên lớp vừa mang tính chất yêu cầu cao, vừa phù hợp trình độ để các em có thể cảm nhận được sự tiến bộ của mình trong học tập. Để giúp các em cảm nhận được sự tiến bộ trong học tập, tôi cũng đề ra những mục tiêu học tập vừa sức với mỗi nhóm học sinh. Ngoài ra, tôi có khuyến khích học sinh học theo phương châm thử nghiệm và chấp nhận mắc lỗi trong quá trình thực hành không nên tạo cho các em tâm lý sợ mắc lỗi trong thực hành. Vì môn Tin học là môn mà mỗi khi làm sai ta lại học thêm một cái mới.
Phát huy phương pháp học tập cá nhân và tính sáng tạo của học sinh: Ngoài cách thúc đẩy động cơ học tập, tôi luôn luôn tạo điều kiện cho học sinh được tham gia đóng góp kinh nghiệm và hiểu biết cá nhân vào quá trình học, tạo cho các em tự chủ và phát huy được tính sáng tạo và tiềm năng của các em hơn.
Tạo cơ hội tối đa cho việc luyện tập sử dụng máy tính: Nhằm tạo cho học sinh một môi trường thực hành thuận lợi nhất, giáo viên cần quan tâm sử dụng tối đa thời gian trên lớp, tạo mọi cơ hội để học sinh có thể sử dụng máy tính để thực hành có hiệu quả. Để làm tốt việc này, cần phát huy các hoạt động cặp và nhóm và các thủ thuật lôi cuốn các em tham gia vào các hoạt động trên lớp một cách tích cực.
Trong quá trình thực hành, tôi cho học sinh thi đua thực hành giữa các nhóm máy trên cơ sở đó khen ngợi những nhóm làm tốt, động viên những nhóm làm chưa tốt. Đặc biệt tôi luôn luôn chú ý là học sinh nào cũng phải thực hành. Nếu nhóm nào mà có học sinh chưa thực hành thì tôi nhắc nhở.
Ví dụ: Tôi giao bài tập theo nhóm, mỗi nhóm có thể từ 2 đến 5 em, các em một số đề tài:
Trang trí một mẫu nhãn vở để sử dụng trong trường em.
Vẽ sơ đồ chỗ ngồi của lớp mình cho cô giáo chủ nhiệm
Sưu tầm một số ca dao, tục ngữ liên quan đến học sinh có kèm tranh minh hoạ
Xây dựng cho nhóm của mình một tủ tài liệu.
Sau đó tôi có kiểm tra xem học sinh hay nhóm học sinh làm được đến đâu, so sánh, đánh giá mức độ hoàn thành. Trên cơ sở đó khen ngợi sự sáng tạo của học sinh.
Tôi cũng tích cực trong việc sửa lỗi cho học sinh trong quá trình thực hành.
Ví dụ: Một số lỗi mà học sinh hay mắc phải:
Tư thế ngồi của học sinh
Trong khi cầm chuột một số học sinh vẫn cầm bằng tay trái hay đặt tay không đúng.
Với phần mềm soạn thảo văn bản: học sinh nhầm giữa hai phím Delete và Backspace.
Nhiều học sinh gõ không đúng bằng mười ngón tay do bàn phím rộng mà tay các em nhỏ. Giáo viên cần kiên trì sửa, hướng dẫn cho học sinh để học sinh có kỹ năng gõ mười ngón.
Khi học sinh học các phần mềm có nhiều biểu tượng khó thì tôi cũng giải thích cặn kẽ bằng việc cho học sinh miêu tả lại biểu tượng đó.
Giải pháp 5: Sưu tầm, sử dụng những phần mềm, hình ảnh, tư liệu có hiệu quả liên quan đến tiết học.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Giáo viên nêu nội dung các yêu cầu các tư liệu phục vụ cho bài học.
Bước 2: Học sinh tự tìm, sưu tầm các tư liệu từ đó tạo ra cho các em sự thích thú học hỏi.
Cách thực hiện:
Sưu tầm và để vào thư mục học tập ngoài màn hình.
Trong thư mục học tập lưu trữ các hình ảnh, bài mẫu, video... cần thiết khi học sinh làm bài thực hành mà không mất thời gian đi sao chép dữ liệu.
Tăng sưu tầm và sử dụng có hiệu quả tư liệu có liên quan tới tiết học:
Ví dụ: + Khi dạy bài các loại thông tin cơ bản. Tôi cho học sinh quan sát thêm những thông tin dạng văn bản, hình ảnh, âm thanh nhằm giúp cho học sinh hiểu rõ hơn về các loại thông tin để có thể phân biệt được ba dạng thông tin cơ bản. Từ đó học sinh hiểu bài sâu hơn.
+ Khi dạy bài vẽ đường cong. Tôi sưu tầm thêm một số tranh có sử dụng công cụ đường cong và các công cụ đã học trong phần mềm paint của các bạn học sinh khác trong và ngoài trường để học sinh có thể tham khảo từ đó biết sáng tạo cho bài vẽ của mình đẹp hơn, sinh động hơn.
Cung cấp thêm cho học sinh những phần mềm có liên quan tới nội dung bài học.
Giải pháp 6: Tổ chức thêm các hoạt đông học tập bằng hình thức trò chơi để thu hút học sinh cùng tham gia.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Phân tích yêu cầu, mục tiêu của hoạt động định tổ chức trò chơi.
Bước 2: Chọn một trò chơi và tiến hành lồng ghép, thay đổi nhiệm vụ nhận thức, luật chơi cho phù hợp.
Bước 3: Đối chiếu nội dung và khả năng giáo dục của trò chơi vừa chọn với yêu cầu, mục đích của hoạt động.
Bước 4 : Thiết kế “giáo án” trò chơi.
Cách thực hiện: Các trò chơi sau có thể cho học sinh chơi trong giờ học lý thuyết hoặc giờ thực hành. Qua các trò chơi này học sinh được tăng cường rèn luyện các kiến thức vừa được học, từ đó sẽ nhớ bài tốt hơn.
Giải pháp 7: Chú ý đến nhận xét, đánh giá học sinh theo thông tư 22.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Giáo viên theo giỏi hoạt động học của học sinh
Bước 2: Giáo viên đưa ra các lời nhận xét theo hướng tích cực khéo léo động viên học sinh.
Cách thực hiện đánh giá:
+ Mỗi tiết học đánh giá khoảng 7 – 10 học sinh.
+ 1 tiết có 35 phút không đủ để viết chi tiết, giáo viên nhận xét học sinh rồi viết nhanh kí hiệu *, + , - ... vào sổ nhật kí. Cụ thể:
* Học sinh thực hành thao tác thành thạo, nhanh.
+ Nắm được các bước thực hành.
Chưa nắm được các bước thực hành.
+ Nhận xét bằng lời khéo léo: động viên, khen học sinh làm tốt, nhận xét thao tác chưa làm được, hay làm còn chậm, vẽ hình còn chưa đẹp để học sinh cố gắng trong các tiết sau.
Giải pháp 8: Có kế hoạch bồi dưỡng để nâng cao kiến thức bản thân đáp ứng được những yêu cầu đổi mới, cập nhật thông tin một cách đầy đủ, chính xác.
Các bước thực hiện:
Bước 1: Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng nâng cao kiến thức của cá nhân. Bước 2: Thực hiện kế hoạch .
Cách thực hiện:
Muốn có giờ dạy đạt hiệu quả cao, tôi nhận thức được cần phải có kế hoạch bồi dưỡng Tin học cho bản thân để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm bằng cách tự tìm tòi, tham khảo các tài liệu có liên quan đến ứng dụng CNTT vào trong trường học. Như : Tận dụng những nguồn tài nguyên sẵn có của máy vi tính, hoặc truy cập các website như: www.google.com.vn,... để tìm kiếm thông tin, tìm kiếm tài nguyên trên Internet phục vụ cho quá trình dạy và học.
Tham gia các buổi tập huấn về CNTT do trường, do huyện tổ chức.
Tích cực dự giờ, dự chuyên đề của đồng nghiệp để học hỏi kinh nghiệm.
Bên cạnh tìm hiểu những kiến thức về Tin học, tôi cũng tìm hiểu các kiến thức khác như văn hoá, kinh tế, chính trị, xã hội trên các trang báo mạng, tạp chí, ... để tự nâng cao nhận thức của bản thân.
Phân tích tình trạng của giải pháp :
Thuận lợi
Qua thực tiễn giảng dạy, tôi nhận thấy môn tin học thực sự hấp dẫn, lôi cuốn các em vào hoạt động học tập và tư duy. Nội dung những bài trong môn Tin học ở lớp 3 có ý nghĩa rất lớn trong việc giáo dục tính cẩn thận, tỉ mỉ, tìm tòi, sáng tạo. Cụ thể với các phần mềm ứng dụng như Học phần mềm Em tập vẽ, phần mềm soạn thảo văn bản, phần mềm Em tập gõ bàn phím hay hần mềm Học cùng máy tính...
Trong học phần mềm Em tập vẽ (phần mềm Paint), học sinh được làm quen với hộp màu, vẽ hình bằng những công cụ sẵn có như: hình chữ nhật, hình elip, bút chì... để vẽ được những bức tranh đẹp, hấp dẫn. Trên phần mềm này các em có thể thay đổi màu sắc, kích cỡ đồ vật sao cho phù hợp mà khi vẽ bằng tay các em không thể làm được. Qua phần mềm này giáo dục được cho các em tính kiên trì, sáng tạo và thẩm mĩ tạo ra cái đẹp. Do đó việc dạy môn Tin học không những chú trọng đến kiến thức mà còn giúp gợi mở, dẫn đường để các em cảm nhận cái đẹp trong bố cục hài hoà, hoạ tiết phong phú, màu sắc sinh động.
Với phần mềm soạn thảo văn bản, ngoài hiệu quả về kinh tế (ít tốn giấy, mực hơn) có thể nhắc tới khả năng tách rời việc gõ văn bản và trình bày văn bản có thể gõ nội dung trước và trình bày khi đã gõ đủ nội dung. Vì vậy cùng một nội dung văn bản ta có thể trình bày theo nhiều cách khác phù hợp với đối tượng đọc văn bản. Đặc biệt là khả năng chỉnh sửa so với cách viết trên giấy hoặc dùng máy chữ không thể làm được như
vậy. Bên cạnh đó cần nhấn mạnh khả năng lưu trữ để sau này có thể sử dụng lại. Nên các thao tác soạn thảo văn bản trên máy và kỹ năng soạn thảo được học sinh thích thú sử dụng và thực hành.
Phần mềm Em tập gõ bàn phím: Một trong những kỹ năng cần rèn luyện trong giai đoạn này là kỹ năng gõ bàn phím bằng mười ngón tay. Hiện nay, nhiều người không gõ được bàn phím bằng mười ngón tay nên tốc độ gõ chậm và rất mau mỏi các khớp ngón tay. Chúng ta không đồng nhất việc học tin học với khả năng gõ nhanh bằng mười ngón tay nhưng việc học sinh gõ bằng mười ngón ngay từ buổi đầu làm quen với máy tính cũng rất quan trọng trong việc rèn luyện tư thế làm việc đúng đắn, khoa học.
Phần mềm Học cùng máy tính thì học sinh sử dụng máy tính làm công cụ cho việc học tập, vui chơi giải trí lành mạnh. Qua đây học sinh thấy được thêm một tính năng quan trọng của máy tính đó là sử dụng máy tính phục vụ cho việc học tập của bản thân. Từ phần mềm này học sinh có thể được tiếp xúc với máy tính với vai trò là một người bạn, một người thầy mà những môn học khác không có được.
Phần mềm học tập thường được thiết kế giao diện hình thức đẹp, thân thiện, không gây tâm lý căng thẳng, sợ hãi, có thể minh hoạ, giải trình chi tiết, có thể tổ hợp và trình diễn nhiều thông tin định hướng và có thể làm lại nhiều lần. Vì thế mà học sinh cảm thấy hứng thú, say mê. Qua đó, các em có thể phát huy tính chủ động, độc lập, tư duy logic và tìm tòi, sáng tạo những cái mới.
Nhà trường:
Trong những năm vừa qua, Ban giám hiệu đã có kế hoạch và tổ chức các hoạt động để hỗ trợ giáo viên trong việc ứng dụng CNTT vào đổi mới PPDH, từ việc nâng cao nhận thức của cán bộ giáo viên đến tập huấn sử dụng phần mềm, thao giảng chuyên đề, đầu tư thiết bị hiện đạiChính vì vậy đến thời điểm này, phần lớn cán bộ giáo viên của trường đã có thể ứng dụng CNTT như một công cụ trong đổi mới dạy học. Ngoài ra, nhà trường đã trang bị phòng máy với 18 máy dành cho học sinh và 1 máy chủ dành cho giáo viên. Các máy được kết nối với nhau, mạng cáp quang sử dụng tốt tạo điều kiện thuận lợi cho việc giảng dạy . Giáo viên được cung cấp đầy đủ sách giáo khoa, sách giáo viên. Học sinh được học môn Tin học từ lớp 3.
Với những cố gắng tích cực như trên, CNTT và ứng dụng CNTT trong dạy học tại Nhà trường đã tạo được nền tảng vững chắc.
Giáo viên:
+ Được đào tạo những kiến thức cơ bản về tin học để đáp ứng yêu cầu cho dạy và học môn tin trong bậc tiểu học.
+ Chủ động phát hiện ra những học sinh có năng khiếu nhằm bồi dưỡng phát huy năng lực của học sinh.
+ Tạo sân chơi Tin học nhằm phát hiện ra những học sinh có năng khiếu để bồi dưỡng cho học sinh tham dự các cuộc thi.
- Học sinh:
+ Đây là môn học mà học sinh rất yêu thích vì học sinh được làm quen với một môi trường học tập mới mà ở đây các em có thể học được rất nhiều môn học: Tiếng Anh, Toán, Mĩ Thuật, Tiếng Việt.
+ Vì là môn học trực quan, sinh động, môn học khám pha những lĩnh vực mới nên học sinh rất hứng thú học, nhất là những tiết thực hành.
Khó khăn
Môn Tin học là môn tự chọn nên sự quan tâm sâu sát của phụ huynh đến việc học tập của con em còn nhiều hạn chế. Hầu hết các em chỉ được tiếp xúc, làm quen với máy tính trong giờ học trên lớp. Do vậy, việc sử dụng máy của học sinh còn lúng túng, sự tìm tòi và khám phá máy vi tính đối với các em còn hạn chế dẫn đến chất lượng giờ thực hành còn hạn chế.
Hiện nay, tài liệu tham khảo dành riêng cho bộ môn Tin học còn quá ít. Nhất là những tài liệu nói về phương pháp dạy học đặc trưng của môn Tin học cấp Tiểu học. Giáo viên phải tự tìm kiếm và cài đặt các phần mềm trong việc giảng dạy. Phần mềm Encore( Em học nhạc) đã được cài đặt nhưng việc sử dụng còn gặp nhiều khó khăn do: kiến thức về âm nhạc còn hạn chế. Số lượng học sinh cần đánh giá thường xuyên bằng nhận xét theo thông tư 22 và số lượng bài kiểm tra cần chấm là quá nhiều. Giáo viên mất quá nhiều thời gian nên bị hạn chế về việc tham khảo, chuẩn bị các phương pháp dạy tốt hơn.
Học sinh lớp 3 mới được học môn Tin nên còn bỡ ngỡ. Một số em học sinh tiếp thu kiến thức còn chậm, đặc biệt là kỹ năng thực hành trên máy của học sinh. Hơn nữa, môn Tin học là môn tự chọn, môn mới trong chương trình bậc Tiểu học nên học nội dung và phân phối chương trình đang trong quá trình thống nhất và hoàn chỉnh. Điều này khiến một số học sinh chưa coi trọng môn học, xem đây là một môn phụ nên chưa có sự đầu tư thời gian cho việc học.
Nội dung cải tiến:
+ Tin học không ngừng phát triển, do đó bản thân tôi nhận thấy phải không ngừng học hỏi, tìm tòi cái mới, trau dồi nâng cao trình độ chuyên môn. Dự giờ thăm lớp, hội thảo phương pháp giảng dạy của các môn học khác lấy kinh nghiệm.
+ Cần lấy học sinh làm trung tâm, tạo điều kiện cho các em phát huy khả năng sáng tạo của mình. Có kế hoạch bồi dưỡng học sinh có năng khiếu về môn tin học.
+ Để hình thành được kĩ năng thực hành môn Tin học cho học sinh để đạt kết quả tốt học sinh thật sự không dễ dàng nên cần phải kiên nhẫn tránh gây căng thẳng cho học sinh.
+ Tích cực tham mưu với nhà trường nâng cấp máy, trang thiết bị dạy học.
Khả năng áp dụng của sáng kiến:
Qua một thời gian áp dụng giải pháp trên, tôi thấy học sinh học chăm chỉ, chủ động tiếp thu kiến thức, có hứng thú với môn học. Các em thực hành thành thạo hơn. Tôi tin rằng với những giải pháp trên khi đưa vào vận dụng ở các lớp 3 sẽ mang lại hiệu quả cao.
. Điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
Ban lãnh đạo nhà trường tiếp tục khiến khích giáo viên áp dụng công nghệ thông tin vào trong bài giảng, đặc biệt là sử dụng các tiết thực hành nhằm tạo hứng thú cho học sinh, giúp học sinh nhanh nhẹn, qua đó hướng cho học sinh tiếp cập khoa học hiện đại. say mê sáng tạo trong quá trình học tập.
Phải đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất đầy đủ (máy tính, máy chiếu, phòng máy,loa bàn ghế.) để phục vụ quá trình giảng dạy.
Hiệu quả sáng kiến mang lại :
Trong quá rình áp dụng biện pháp nâng cao hiệu quả dạy tốt môn Tin học khối lớp 3, kết quả học tập môn Tin học khối 3 được tổng hợp theo bảng như sau:
Mức độ thao tác
Lớp 3/1
Lớp 3/2
Số HS
Tỉ lệ
Số HS
Tỉ lệ
Thao tác nhanh
19
86,3%
20
90,9%
Thao tác chậm
3
13,7%
2
9,1%
Chưa biết thao tác
0
0%
0
0%