Báo cáo sáng kiến Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết Thực hành trên máy tính trong môn Tin học lớp 4

Nội dung sách nhẹ nhàng, trình bày đẹp, sách chú trọng nhiều về phần thực hành rất phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học.
Phần lớn học sinh đều có hứng thú với máy tính.
Việc thực hành mang lại kết quả ngay lập tức và có được cái nhìn trực quan, sinh động. chính vì thế các em thích học tin học, nhất là tiết thực hành.
Được Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên đầu tư kinh phí để nâng cấp, sửa chữa phòng máy.
Môn Tin học là một môn học Tự chọn nên học sinh tiếp thu kiến thức một cách thoải mái, không bị gò ép.
Học sinh đã nắm được các kiến thức cơ bản của bài học. Từ đó các em đã biết sử dụng và ứng dụng phần mềm vào việc học tập.
Kỹ năng thực hành của một bộ phận học sinh khá tốt.
Nhà trường đã trang bị cho phòng máy mạng internet để kết nối và tải các phần mềm học tập khi cần thiết .
Khó khăn
Nhà trường:
Nhà trường đã có một phòng máy vi tính để cho học sinh học nhưng vẫn còn hạn chế về số lượng cũng như chất lượng, có những lớp đông 2 đến 3 em ngồi cùng một máy nên các em không có nhiều thời gian để thực hành làm bài tập một cách đầy đủ. Hơn nữa nhiều máy cấu hình máy đã cũ, chất lượng không
còn tốt nên hay hỏng hóc, ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng học tập của học sinh.
Giáo viên:
- Môn Tin học mới chỉ là môn tự chọn trong chương trình bậc tiểu học nên chương trình và sự phân phối chương trình chưa có sự thống nhất tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất phòng máy của từng trường.
- Tài liệu tham khảo dành riêng cho bộ môn Tin học ở trường Tiểu học còn quá ít. Nhất là những tài liệu nói về phương pháp dạy học đặc trưng của môn Tin học.
Học sinh
Đa số HS không có máy ở nhà để luyện tập nên các thao tác của HS chưa được thành thạo.
Đây là môn học tự chọn nên một số HS chưa học nghiêm túc và phụ huynh chưa quan tâm.
Việc rèn luyện thói quen gõ 10 ngón tay cho HS còn gặp khó khăn do HS không có nhiều thời gian cho việc luyện tập trên lớp
Học sinh còn quen phong cách chờ đợi học sinh hướng dẫn từng thao tác, từng nhiệm vụ học tập, rất khó quen với tài liệu tự học.
Một số em chưa đủ mạnh dạn để hỏi thầy cô những nội dung, yêu cầu chưa hiểu trong tài liệu, các em sẽ không làm việc dẫn đến hiệu quả thảo luận trong các nhóm chưa cao.
Một số học sinh ( nhóm trưởng) không đủ mạnh dạn để đặt các câu hỏi gợi mở cho các bạn trong nhóm, chưa đủ tự tin để bảo nhau điều hành hoạt động nhóm.
- Sĩ số học sinh trong một lớp đông, máy tính cũ lại hay bị hỏng, vì thế các em phải ngồi 2 người một máy và thay ca thực hành nên thời gian thực hành trong một tiết học chưa đảm bảo.
Trước khi thực hiện đề tài tôi đã khảo sát chất lượng đầu năm học
2020 –2021 đối học sinh khối 4 thông qua giờ dạy lí thuyết và thực hành. Kết quả thu được:
Mức độ thao tác
Trước khi thực hiện đề tài
LỚP 4A
LỚP 4B
Số HS
Tỉ lệ %
Số HS
Tỉ lệ %
Thao tác nhanh, đúng
10/39
23,3
10/40
28,2
Thao tác đúng
15/39
33,3
16/40
37,5
Thao tác chậm
9/39
26,7
9/40
21,9
Chưa biết thao tác
5/39
16,7
4/40
12,4
Nhìn vào kết quả thu được giáo viên vô cùng trăn trở vì tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt chưa cao, học sinh chưa hoàn thành vẫn còn . Làm thế nào để nâng cao hơn nữa chất lượng học hát cho học sinh ? Căn cứ vào tình hình thực tiễn của nhà trường, để giúp các em học thực hành tốt tôi đã chọn sáng kiến: “một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết thực hành trên máy tính trong môn Tin học lớp 4” trường Tiểu học Giao Châu .
MÔ TẢ GIẢI PHÁP SAU KHI CÓ SÁNG KIẾN:
Tin học là môn học đặc thù và có liên quan chặt chẽ với sử dụng máy tính, đặc trưng quan trọng của bộ môn này là học lí thuyết phải đi đôi với thực hành. Do vậy, để dạy học Tin học có hiệu quả, giáo viên vừa phải trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư duy, vừa phải chú trọng rèn luyện kỹ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh được thực hành, nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của tin học phục vụ học tập và đời sống. Tuy nhiên, từ thực tế dạy học tại trường Tiểu học Xuân Cẩm bản thân tôi nhận thấy, nhiều học sinh tỏ ra ngại thực hành, thao tác cơ bản trên máy còn chưa chuẩn; đa số thực hành trên máy chỉ tập trung vào học sinh khá và giỏi, số còn lại chỉ quan sát nên khi giáo viên hỏi không thực hiện được công việc theo yêu cầu. Để có thể khắc phục được hạn chế nêu trên, tôi mạnh dạn đưa ra một số Biện pháp như sau: Biện pháp 1: Thiết kế giáo án phù hợp
Đây là công việc bắt buộc của tất cả các tiết học, môn học. Tuy nhiên với tiết thực hành Tin học, ngoài việc soạn giảng bình thường theo quy định giáo viên
cần phải nêu rõ các yêu cầu cho từng bài thực hành, trong đó nêu rõ các yêu cầu từ thấp đến cao và yêu cầu cho từng đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu.
Thiết kế bài dạy thực hành phù hợp với nhiều đối tượng học sinh là nội dung quan trọng cần lưu ý, bởi việc này sẽ giúp giáo viên chuẩn bị chu đáo hơn về kiến thức, kỹ năng, phương pháp, tiến trình của một tiết dạy thực hành.
Xác định được mục tiêu trọng tâm của bài học về kiến thức, kỹ năng. Tìm ra được những kỹ năng cơ bản dành cho học sinh yếu kém và những kiến thức kỹ năng dành cho học sinh khá giỏi, tham khảo thêm tài liệu để mở rộng, đi sâu hơn vào bài giảng, giúp giáo viên nắm tổng thể, giải thích cho học sinh khi cần thiết. Giáo viên cũng cần nắm được mục đích yêu cầu, chuẩn kiến thức của chương, của bài để thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với trình độ học sinh và điều kiện dạy và học; đồng thời, hoàn chỉnh tiến trình của một giờ dạy học với đầy đủ các hoạt động cụ thể.
Biện pháp 2: Kiểm tra phòng máy trước giờ dạy
Trước mỗi giờ thực hành, giáo viên cần đến trước để kiểm tra phòng máy, các thiết bị điện, màn hình, cây máy tính, sự hoạt động của máy tính, máy chiếu, các bàn ghế ngồi học đảm bảo cho một tiết dạy thực hành được ổn định, an toàn với tất cả học sinh.
Biện pháp 3: Điều hành tổ chức giờ dạy
Điều quan trọng trong tiết thực hành là giáo viên phải tổ chức và điều khiển các đối tượng học sinh trên lớp. Trong điều kiện hiện nay cơ sở vật chất nhà trường không đảm bảo 1 máy/1 học sinh, giáo viên nên chia lớp thành hai nhóm thực hành. Bước này vô cùng quan trọng, bởi vì học sinh thường hay mất trật tự trong các giờ thực hành. Với việc chia nhóm, học sinh nhóm sau có thể quan sát các bạn nhóm trước thực hành và rút ra kinh nghiệm cho bản thân mà không cần đến sự giúp đỡ của giáo viên. Tuy nhiên, để thực hành theo nhóm hiệu quả, buộc giáo viên phải lựa chọn nội dung đưa vào thực hành phù hợp với nhiều đối tượng học sinh. Vì vậy, giáo viên cần xác định đúng mức nội dung thực hành, phải vừa sức với học sinh, thuộc nội dung học sinh đã được nghiên cứu, dễ tổ chức thực hiện
trong điều kiện trang bị máy tính hiện có của nhà trường. Giáo viên hướng dẫn học sinh các kỹ năng thao tác trong bài thực hành, thao tác mẫu bằng máy chiếu cho học sinh quan sát. Tổ chức hướng dẫn học sinh thực hành, gợi mở, khuyến kích học sinh tích cực hoạt động; đồng thời quan sát, theo dõi và bổ trợ học sinh khi cần. Phát hiện những nhóm thực hành không có hiệu quả để uốn nắn điều chỉnh kịp thời, chỉ trợ giúp, tránh đi sâu can thiệp làm hạn chế khả năng độc lập sáng tạo của học sinh. Giáo viên có thể đưa ra nhiều cách để thực hiện một thao tác giúp các em rèn luyện và nâng cao kỹ năng thực hành.
Biện pháp 4: Chia nhỏ nội dung bài tập thực hành
Một số bài thực hành gồm nhiều yêu cầu khác nhau, giáo viên có thể chia nhỏ ra thành nhiều yêu cầu với mức độ từ dễ đến khó, cho học sinh thực hành theo những yêu cầu đã nêu. Giáo viên phải đặt ra mỗi yêu cầu hoàn thành trong khoảng thời gian nhất định nào đó với mỗi nhóm đối tượng. Điều đó có thể thúc đẩy sự cố gắng hoàn thành nhiệm vụ của học sinh; học sinh khá giỏi có thể thực hiện theo nhiều cách để có thể hoàn thành nhiệm vụ trong khoảng thời gian nhanh nhất.
Ví dụ 1: Khi dạy bài “ Vẽ hình chữ nhật, hình vuông” Cùng học tin học quyển 2 với nội dung bài thực hành dưới đây:
Giáo viên có thể chia nhỏ nội dung như sau:
Dùng công cụ chọn màu đỏ để vẽ hình vuông thứ nhất
Chọn màu vàng để vẽ hai hình chữ nhật bên cạnh
Sau đó chọn màu tím để vẽ hình vuông thứ 2 và thứ 3
Chọn màu xanh ngọc để vẽ hai hình chữ nhật
Chọn màu xanh nước biển để vẽ hình vuông thứ 4
Cuối cùng chọn màu xanh lá cây để vẽ hình vuông ở giữa.
Ví dụ 2: Khi dạy bài : “Thực hành tổng hợp”
Giáo viên có thể chia nhỏ thành các yêu cầu sau:
Dùng công cụ vẽ hai bức tường nhà, ô cửa sổ, ô cửa ra vào Dùng công cụ vẽ mái nhà, con đường, đường viền xung quanh Dùng công cụ vẽ cây xanh
Dùng công cụ tô màu theo mẫu
Các bài tập không quá dài mà được nâng dần từ mức đơn giản đến phức tạp, ngoài ra giáo viên có thể kết hợp với kiến thức của bài học trước hoặc liên hệ với môn học khác.
Ví dụ: Khi thực hành vẽ hình vuông, giáo viên có thể yêu cầu học sinh vẽ theo mẫu sau:
Ở hình vẽ trên, ngoài việc vẽ hình vuông học sinh còn được ôn lại cách vẽ đường thẳng, đường cong, tô màu và trang trí hình vuông. Qua đó các em sẽ liên tưởng đến bài trang trí hình vuông trong môn Mĩ thuật lớp 4
Biện pháp 5: Phát động phong trào “đôi bạn cùng tiến”
Phương pháp này không chỉ dùng trong môn Tin học, ở cấp Tiểu học. Mà ở các môn học khác, cấp học khác vẫn có hiệu quả cao. Trong phương pháp này, giáo viên chia lớp thành hai nhóm lớn, trong mỗi nhóm lại chia thành các cặp mỗi cặp ngồi một máy tính, ngồi cố định với nhau trong suốt học kì, các em sẽ cùng học, cùng thực hành ngay từ đầu năm học cho đến hết năm học. Giáo viên sẽ theo dõi quá trình học, tiến bộ của các nhóm qua các tuần, tháng và có đánh giá sau mỗi tháng, học kì. Xem hai bạn nào tiến bộ nhất trong nhóm đó thì cuối học kì cô sẽ có phần thưởng.
Học sinh hỗ trợ lẫn nhau là phương pháp thu hút sự tham gia của học sinh, phù hợp với đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay là “dạy ít, học nhiều”. Với phương pháp này thì giáo viên chia mỗi máy tính một học sinh khá, giỏi kèm một học sinh yếu để các học sinh giỏi này hỗ trợ giáo viên kèm cặp, giúp đỡ bạn thực hành. Giáo viên hướng dẫn cho nhóm học sinh có khả năng học tập tốt thật kỹ trước khi tiến hành để nhóm đối tượng hỗ trợ này nắm chắc kiến thức; Nhắc nhở học sinh thực hiện tốt vai trò của người hỗ trợ và người nhận hỗ trợ. Giáo viên cũng nên chỉ ra các điều kiện cần để đảm bảo có được hoạt động học sinh hỗ trợ lẫn nhau hiệu quả.
Học sinh thực hành theo cặp
Trong hai bạn này sẽ có một học sinh khá, giỏi kèm một học sinh yếu. Khi thực hành thì học sinh giỏi sẽ làm mẫu trước và bạn còn lại làm theo dưới sự giúp đỡ của bạn bên cạnh.
Biện pháp 6: Có phần thưởng để khuyến khích học sinh
Trong môn Tin học Giáo viên có thể sử dụng các phần mềm, các trò chơi để treo thưởng, khuyến khích cho học sinh có đọng lực học tập. Ví dụ nhóm nào hoàn thành bài trước thời gian quy định thì sẽ được chơi các phần mềm trong máy tính hoặc vào xem mạng internet Làm như vậy sẽ khuyến khích học sinh tập trung vào làm bài và hoàn thành sớm yêu cầu của giáo viên.
Học sinh giải trí sau khi hoàn thành bài trước thời gian
III. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN MANG LẠI:
*Hiệu quả do sáng kiến đem lại:
Trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này, các học sinh thực hành tin học chưa mấy hứng thú,vừa làm vừa chơi, đa phần các em làm cho có bài. Từ sau khi áp dụng tôi nhận thấy nhiều học sinh đã có thái độ yêu thích môn học hơn, Thao tác thành thạo, đúng chuẩn, biết vận dụng môn tin học vào trong học toán, tiếng việt và đặc biệt hơn là xây dựng cho các em tác phong hoạt động nhóm .
Việc dạy học với các biện pháp đã nêu đòi hỏi người giáo viên phải luôn tìm tòi, đổi mới phương pháp dạy học phù hợp và hiệu quả. Tôi tin rằng nếu áp dụng biện pháp này ở những giờ học bộ môn của các khối lớp khác thì cũng sẽ đem lại những hiệu quả rõ rệt, áp dụng được nhiều kiến thức đã học vào cuộc sống hàng ngày, góp phần không nhỏ nâng cao chất lượng môn học. So với năm học trước thì số học sinh thao tác nhanh, thao tác đúng đã tăng rõ rệt, số học thao tác chậm, chưa biết thao tác giảm đáng kể.
* Kết quả thu được trước khi thực hiện : Đầu năm học 2020 - 2021
4A
Thao tác nhanh đúng
Thao tác đúng
Thao tác chậm
Chưa biết thao tác
4B
Thao tác nhanh đúng
Thao tác đúng
Thao tác chậm
Chưa biết thao tác
Cuối kì kì I kết quả thu được sau khi thực hiện :
4A
Thao tác nhanh đúng
Thao tác đúng
Thao tác chậm
Chưa biết thao tác
4B
Thao tác nhanh
đúng
Thao tác đúng
Thao tác chậm
Chưa biết thao tác
Qua bảng tổng kết thu được đó là những biện pháp tôi đã thực hiện trong giờ thực hành, có lẽ không phải là những biện pháp mới lạ đối với các đơn vị bạn, tuy nhiên đây là một số biện pháp đơn giản mà hiệu quả. Qua cách làm trên, tôi đã nâng cao chất lượng các giờ thực hành tin học và góp phần giúp các em áp dụng vào học tập các môn học khác trong nhà trường.
Những khả năng bước đầu sử dụng máy tính phù hợp với học sinh Tiểu học có phát huy được hết những giá trị giáo dục hay không, còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố: chủ quan, khách quan, môi trường giáo dục... xác định được vấn đề quan trọng như vậy, các nhà giáo dục, các thầy giáo, cô giáo, các bậc phụ huynh hãy cùng phối hợp để khơi dậy những khả năng sáng tạo còn tiềm ẩn trong mỗi một con người các em để phát huy năng lực nhận thức của mình từ mái trường tiểu học.
Tôi mong muốn những biện pháp cũng như quan điểm của mình được quý vị đón nhận và áp dụng triển khai trong để chứng minh tính khả thi của sáng kiến kinh nghiệm rất mong Ban giám hiệu và các đồng chí đồng nghiệp góp ý kiến để sáng kiến kinh nghiệm ngày càng hoàn thiện hơn.
Nhà trường:
Môn tin học là môn chủ yếu thực hành trên máy tính là dụng cụ học tập có giá trị cao về vật chất do đó cần có sự quan tâm đúng mức của các cấp các ngành và nhà trường tạo điều kiện sắm sửa máy móc, trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học để giúp cho các em có điều kiện học tập tốt nhất.
Giáo viên:
Tìm tòi sáng tạo cách dạy, cách học tạo sự hứng thú tiếp thu bài .
Yêu nghề, mến trẻ, nâng cao chuyên môn nghiệp vụ
Thăm lớp dự giờ, hội thảo phương pháp giảng dạy các bộ môn khác.
Tích cực tham mưu với nhà trường để tăng cường nâng cấp máy, trang thiết bị dạy học.
Phụ huynh học sinh:
Cần có sự quan tâm đúng mực quản lý thời gian và tạo điều kiện mua sắm máy tính để các em thực hành ở nhà
IV. CAM KẾT KHÔNG SAO CHÉP HOĂC VI PHẠM BẢN QUYỀN
Tôi cam kết nội dung sáng kiến không sao chép, không vi phạm bản quyền mọi thông tin nêu trong báo cáo là trung thực, đúng sự thật, không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác, biện pháp trên tôi chưa sử dụng lần nào và hoàn toàn chịu trách nhiệm về thông tin đã nêu trong báo cáo.
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
(Ký tên)
MAI THỊ HƯƠNG
CÁC PHỤ LỤC
(Kèm theo Báo cáo sáng kiến)
Bản vẽ mô tả chi tiết giải pháp kỹ thuật của sáng kiến (nếu có)
Ảnh minh họa sáng kiến được áp dụng trong thực tế
Sản phẩm khác kèm theo (nếu có)
TÊN TÀI LIỆU THAM KHẢO
Giáo trình Word thực hành Giáo trình Excel thực hành Tin Học Thực Hành
Đồ họa thực hành
Hướng dẫn sửa lỗi máy tính Giáo trình photoshop
Sách giáo khoa quyển 1 Sách giáo khoa quyển 2 Sách giáo khoa quyển 3
Băng đĩa
TÁC GIẢ
Văn Thông
Văn Thông
Trịnh Kim Thoa
Quang Hân
Dương Mạnh Hùng
Dương Trung Hiếu
Bộ giáo dục và đào tạo
Bộ giáo dục và đào tạo
Bộ giáo dục và đào tạo