Báo cáo SKKN Biện pháp sử dụng hình thức tổ chức dạy học nhóm trong môn Tin học đối với Học sinh Lớp 5

 BÁO CÁO
 BIỆN PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY 
Tên biện pháp: Sử dụng hình thức tổ chức dạy học nhóm trong môn 
Tin học đối với học sinh lớp 5 ở trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tin học là một môn học mang tính Khoa học và Ứng dụng điển hình. Vì lẽ đó cho nên việc giảng dạy môn học này đòi hỏi người giáo viên ngoài những kiến thức, hiểu biết về bộ môn thì phương pháp giảng dạy, cách thức tổ chức tiết học có vai trò quyết định trong việc truyền đạt kiến thức đến học sinh. Đối với môn Tin học ở cấp tiểu học thì điều đó lại càng cần thiết, vì đây là cấp học đầu tiên mà các em được tiếp xúc với môn học này nên còn nhiều bỡ ngỡ, môn học lại có những kiến thức trừu tượng, khó hiểu và sử dụng rất nhiều từ ngữ chuyên ngành. Và một điều đặc biệt hơn ở môn học này so với môn học khác đó là dù các em có hiểu bài và ghi nhớ được phần truyền thụ kiến thức của giáo viên đi chăng nữa nhưng khi áp dụng vào thực hành thì đa số các em sẽ bị lúng túng hoặc thậm chí không thể hoàn thành bài tập thực hành ... do đó vấn đề khó khăn chính đặt ra đối với giáo viên dạy Tin học là làm sao học sinh có thể ghi nhớ tốt kiến thức lí thuyết và làm sao để học sinh có thể áp dụng tốt vào phần thực hành. Sau nhiều năm đi dạy và sử dụng nhiều phương pháp, cách thực tổ chức tiết học khác nhau bản thân tôi đã đúc kết ra được biện pháp giúp nâng cao được chất lượng giảng dạy của bản thân và nâng cao được năng lực tin học cho học sinh. Đó là sử dụng hình thức tổ chức dạy học nhóm trong môn Tin học. 
II. THỰC TRẠNG
1. Thuận lợi
- Nhà trường đã được trang bị phòng máy với 20 máy dành cho học sinh và 01 máy chiếu cự ly gần. Các máy được kết nối mạng LAN với nhau, có mạng internet, trang bị cho giáo viên đầy đủ sách giáo khoa và các phần mềm kèm theo.
- Nội dung chương trình môn Tin học tiểu học tại đơn vị tôi công tác hiện nay được dạy theo bộ sách “Luyện tập tin học 5” của nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, nội dung sách nhẹ nhàng, trình bày đẹp, sách chú trọng nhiều về phần thực hành rất phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học. Học sinh các khối lớp đã được học môn Tin học với thời lượng 2 tiết/1tuần. Môn Tin học là một môn học tự chọn nên học sinh tiếp thu kiến thức một cách thoải mái, không bị gò ép. Được tiếp xúc, thực hành với máy tính đa số các em đều rất hào hứng, ham học hỏi, tìm hiểu những kiến thức trong quá trình học tập.
2. Khó khăn
- Hầu hết học sinh đã quen với phương pháp giảng dạy truyền thống của giáo viên, thầy giảng – trò nghe, thầy làm mẫu – trò làm theo, nên việc áp dụng hình thức thảo luận nhóm để học bước đầu còn nhiều bỡ ngỡ, khó khăn, chưa có hiệu quả.
- Vai trò của nhóm trưởng trong điều hành hoạt động nhóm chưa có tính chủ động, thiếu sáng tạo, còn nhút nhát, các em còn phụ thuộc vào sự hướng dẫn của giáo viên. 
- Trao đổi cặp đôi còn mang tính chất một chiều (nghiêng về những học sinh vốn dĩ đã tích cực).
- Trung bình trên 1 lớp có khoảng 20 - 25 em có hoàn cảnh gia đình khó khăn, không đủ điều kiện mua máy tính ở nhà để các em có thể thực hành nhằm phát triển các kỹ năng tin học được nhiều hơn.
Số liệu cụ thể tôi ghi nhận lại qua 4 tuần giảng dạy học sinh tại khối lớp 5, trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm: 
Năm học
Số học sinh K5
Học sinh thao tác trên máy tính tốt/ tương đối tốt
Học sinh thao tác trên máy còn chậm
Tính chủ động trong hoạt động nhóm
SL
TL
SL
TL
SL
TL
2020-2021
63
22/63
34,9%
41/63
65,1%
17/63
27/%

3. Vai trò của biện pháp
- Góp phần rèn luyện tinh thần tự lực của học sinh; giúp các em rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc hợp tác, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tích cực tham gia các hoạt động xã hội trên cơ sở làm việc hợp tác nhóm.
- Tổ chức cho học sinh học tập theo nhóm khắc phục tình trạng học sinh nhút nhát, thiếu tự tin, hình thành khả năng diễn đạt, biết chia sẻ với bạn bè, thầy cô, biết nêu lên nhận định của bản thân, từ đó các em tự khẳng định bản thân. Tạo điều kiện để từng học sinh phát huy hết khả năng của mình, giúp cho việc phân hoá trong hoạt động dạy học được thuận lợi.
III. NỘI DUNG VÀ CÁCH THỨC THỰC HIỆN BIỆN PHÁP
 Trình bày biện pháp
Biện pháp mà tôi trình bày được thực hiện thông qua 2 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Xây dựng mô hình sinh hoạt nhóm trong phần học lý thuyết
Giai đoạn 2: Xây dựng mô hình “Đôi bạn cùng tiến” trong phần thực hành
 Quy trình thực hiện biện pháp
2.1. Xây dựng mô hình sinh hoạt nhóm trong phần học lý thuyết: 
 Phương pháp thảo luận nhóm là một trong những phương pháp dạy học phát huy được tính tích cực, tự giác của người học. Phương pháp này đã tạo được một môi trường học tập thuận lợi mà ở đó trí tuệ tập thể được phát huy cũng như vai trò hoạt động xã hội của cá nhân được trải nghiệm. 
* Các bước tiến hành phương pháp thảo luận nhóm trong học lý thuyết
Bước 1: Chia nhóm
- Xác định số lượng người của mỗi nhóm phù hợp với yêu cầu làm việc. Thực hiện việc chia nhóm theo những cách: ngẫu nhiên (phát bìa, thẻ, điểm số...), theo sự chỉ định của giáo viên hoặc theo sở thích của người học, theo dãy bàn.
- Tạo môi trường làm nhóm, định hướng phát triển và rèn kỹ năng điều hành cho nhóm trưởng: Tôi chủ động trong việc phân phối chương trình, từ đó bố trí khoảng 2-3 tiết thực hiện công tác bồi dưỡng kỹ năng làm việc nhóm cho học sinh, đặc biệt là rèn luyện khả năng điều hành cho đội ngũ nhóm trưởng. Bước đầu, tôi phải hóa thân làm vai trò của một nhóm trưởng để điều hành mẫu 1 hoạt động học tập, từ đó cho các em, lần lượt được thực hành vai trò nhóm trưởng, lúc này bản thân tôi lại chuyển thành vai trò của một thành viên trong nhóm để cùng hoạt động với các bạn.
Bước 2: Xác định mục tiêu của các chủ đề học tập, giao nhiệm vụ cho nhóm.
- Xác định các nội dung cần thảo luận cho mỗi chủ đề phải phù hợp, có tính chất kích thích tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong làm việc nhóm của học sinh. Đề tài thảo luận phải là vấn đề chính của bài học, vấn đề có thể có nhiều hướng khai thác khác nhau, nhiều cấp độ nhận thức khác nhau. 
- Nêu và giải thích mục tiêu làm việc, giao nhiệm vụ cho từng nhóm trưởng điều hành. Quy định cụ thể thời gian làm việc nhóm (thời gian bắt đầu, kết thúc và thời gian báo cáo).
Bước 3: Làm việc trong nhóm
Mỗi nhóm bầu ra 01 thư kí để tổng hợp ý kiến của các thành viên trong nhóm. Học sinh được giao nhiệm vụ này không nên chỉ tập trung vào những học sinh xuất sắc, tích cực, năng động, có khả năng tổng hợp và trình bày vấn đề trước tập thể. Mà chúng ta nên tập trung cả vào nhóm học sinh còn rụt rè, thiếu sự năng động, để tạo cơ hội cho các em được rèn luyện và phát triển những kỹ năng cần thiết. 
Đây là kỹ năng quan trọng cần được rèn luyện thường xuyên. Kỹ năng này rất có ích cho các em sau này khi bước vào đời. Vì thế, giáo viên cũng nên tạo cơ hội cho tất cả được thử sức, không nên quá tập trung vào một em nhóm trưởng duy nhất (thay đổi vai trò của nhóm trưởng thường xuyên).
Bước 4: Giám sát hoạt động của từng nhóm
- Thường với một nhóm đông thành viên, rất dễ dẫn đến nhiều em không tập trung, làm việc riêng. Nên cho học sinh chủ động thực hiện kỹ thuật khăn trải bàn để phát huy trí tuệ của từng thành viên trong nhóm, đồng thời khắc phục tình trạng các em nói chuyện riêng, thu hút sự tập trung vào hoạt động nhóm đạt hiệu quả cao hơn.
- Giáo viên phải thường xuyên bám sát các nhóm để hỗ trợ kịp thời khi các em có dấu hiệu đi lệch vấn đề. 
Bước 5: Trình bày kết quả thảo luận
Tôi tổ chức qua các hình thức: một nhóm báo cáo, các nhóm khác bổ sung; từng nhóm thuyết trình riêng; ghi ý kiến lên bảng; Qua đó, phát huy khả năng tương tác, hỗ trợ giữa học sinh với học sinh, các em tự đúc kết được kết quả giải quyết vấn đề mà giáo viên giao. 
Bước 6: Tổng kết đánh giá
Giáo viên định hướng cho lớp trưởng tổ chức đánh giá các hoạt động thảo luận của từng nhóm, với các nội dung như: Các nhóm làm việc có khoa học hay không? Những ai tích cực, những ai chưa tích cực, hay làm chuyện riêng, cần rút kinh nghiệm gì? (đề nghị các nhóm trưởng báo cáo). Cuối cùng giáo viên tuyên dương, khích lệ học sinh.
2.2. Xây dựng mô hình “Đôi bạn cùng tiến” trong phần thực hành 
Bước 1: Chia nhóm “Đôi bạn cùng tiến” 
Thông qua quá trình giảng dạy khoảng 3-4 tuần, đồng thời dựa trên kết quả học tập của học sinh, tôi đã phân chia học sinh trong mỗi lớp thành 02 nhóm đối tượng (01 nhóm là những học sinh có thành tích học tập tốt, khả năng thao tác trên máy linh hoạt; 01 nhóm là đối tượng học sinh còn nhút nhát, khả năng thao tác trên máy còn chậm).
Bước 2: Xác định nhiệm vụ và tổ chức sinh hoạt nhóm
Qua hoạt động nhóm trong phần học lý thuyết, học sinh đã xác định được mục tiêu của phần thực hành. Từ đó, các nhóm “Đôi bạn cùng tiến” tự chủ động, thực hành và hỗ trợ bàn của mình hoàn thành nhiệm vụ được giao. 
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động
Đại diện một số “Đôi bạn cùng tiến” báo cáo về kết quả hoạt động của nhóm trên màn hình chiếu (sử dụng Netop School chiếu lên máy giáo viên), các nhóm khác nhận xét, đánh giá cùng giáo viên. 
IV. KẾT QUẢ
Sau khi sử dụng hình thức hoạt động nhóm trong dạy môn Tin học đối với học sinh lớp 5, trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm, đến cuối năm học 2020-2021, tôi đã ghi nhận được kết quả khả quan như sau: 
Năm học
Số học sinh K5
Học sinh thao tác trên máy tính tốt
Học sinh thao tác trên máy còn chậm
Tính chủ động trong hoạt động nhóm
SL
TL
SL
TL
SL
TL
2019-2020
63
34/63
54%
29/63
46%
48/63
76,2%

 	* Bảng thống kê kết quả bài kiểm tra định kì cuối năm sau khi áp dụng biện pháp trên cho học sinh khối lớp 5, năm học 2020 – 2021:
Lớp
Sĩ số
Điểm
0 - 4
Điểm
5 - 6
Điểm
7 – 8
Điểm
9 - 10
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
5A1
31
0
0%
4
6,4%
15
23,8%
12
19,0%
5A2
32
0
0%
1
1,6%
14
22,2%
17
27,0%
Tổng 
63
0
0%
5
8,0%
29
46,0%
29
46,0%
 Từ kết quả thu được ở trên ta nhận thấy có sự chuyển biến rõ rệt về chất lượng học tập của học sinh. 
V. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
1. Ý nghĩa:
- Xây dựng cho học sinh có được lối sống hòa nhập với cộng đồng, tinh thần hợp tác, kĩ năng giao tiếp, tinh thần đoàn kết, sự phối hợp, hiểu biết về tinh thần trách nhiệm và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên. 
- Thu được kết quả học tập cao hơn. Kiến thức của học sinh giảm tính chủ quan, phiến diện, và làm tăng tính khách quan khoa học. Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững dễ nhớ, nhớ nhanh và lâu hơn do được trao đổi học hỏi giữa các thành viên trong nhóm. 
- Giúp học sinh thoải mái, tự tin hơn trong việc trình bày ý kiến của mình và biết lắng nghe, nhận xét ý kiến của những thành viên khác nhờ không khí thảo luận nhóm cởi mở, và xây dựng tốt một lớp học thân thiện, học sinh tích cực.
2. Đề xuất:
- Nhà trường tạo mọi điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất. Thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn, những lớp tập huấn để giáo viên được học hỏi thêm những phương pháp giảng dạy mới. 
Để đề tài của tôi được tốt hơn và việc sử dụng đạt hiệu quả cao hơn, tôi rất mong các cấp đóng góp ý kiến giúp đề tài của tôi đạt chất lượng, việc giảng dạy trong nhà trường ngày càng nâng cao hơn, giúp học sinh học tập tốt hơn.
	Xác nhận của Hiệu trưởng
NGƯỜI VIẾT BÁO CÁO
Nguyễn Thị Bích Hoài