Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp tạo hứng thú cho học sinh khi học bài Kiểu Mảng - Tin học 11

óng góp ý kiến của tổ chuyên môn, sự góp ý của đồng nghiệp để giải pháp được hoàn thiện hơn.
KIẾN NGHỊ
Đề tài giải pháp của tôi phù hợp với khả năng học tập của HS theo định hướng “phát triển khả năng sáng tạo, tự học” của HS theo Nghị quyết 29-NQ/TW – Về đổi mới căn bản và toàn diện trong giáo dục định hướng công
nghiệp hóa hiện đại hóa trong điều kiện định hướng nền kinh tế. Qua đề tài này, tôi nhận thấy để HS dễ tiếp cận được kiến thức Tin học 11, chúng ta nên tìm ra những điểm thú vị và hay ở những môn khác, lồng ghép vào bài giảng ở những nội dung mà kiến thức môn học này còn hạn chế. Nếu có sự hỗ trợ từ kiến thức liên hệ từ môn khác thì nó sẽ làm cho HS khắc sâu thêm kiến thức và tăng hiệu quả bài giảng hơn.Trong chương trình Tin học 11, HS sẽ gặp lúng túng vì mức độ bài tập SGK môn học đưa ra để các em củng cố bài học. Tôi mong muốn, Bộ Giáo dục Đào tạo nên xem xét lạivấn đề này và cần xây dựng hệ thống bài tập phù hợp hơn với HS khi học chương trình Tin học 11.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Tin học 11 – Hồ Sĩ Đàm – NXB Giáo Dục – Năm XB 2006
Sách GV Tin học 11 – Hồ Sĩ Đàm – NXB Giáo Dục – Năm XB 2006
Sách bài tập Tin học 11 – Hồ Sĩ Đàm – NXB Giáo Dục – Năm XB 2006
Hồ Ngọc Đại, 1983, Tâm lý học dạy học – NXB giáo dục.
www.thanhnien.com.vn – Bài “Tạo hứng thú học tập cho học sinh”(Ngô Mã Thiên, Minh Luân).
Ngoài ra:
Sử dụng các tài liệu chuyên môn có liên quan.
Tham khảo các phương pháp dạy học tích cực, dạy học bằng hoạt động, dạy học bằng bản đồ tư duy, trên mạng Internet.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến do tôi tự nghiên cứu và viết trong quá trình giảng dạy từ thực tế.
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Giáo án bài 11: “Kiểu mảng”
CHƯƠNG IV: KIỂU DỮ LIỆU CÓ CẤU TRÚC
Bài 11
KIỂU MẢNG (Tiết 1)
MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU
Kiến thức:
Hiểu khái niệm về mảng một chiều
Hiểu cách khai báo và truy cập đến các phần tử của mảng.
Kĩ năng:
Thực hiện được khai báo mảng, truy cập, tính toán các phần tử của mảng.
Thái độ:
Các kiến thức trên góp phần phát triển khả năng tư duy khi giải quyết các vấn đề trong khoa học cũng như trong cuộc sống.
ĐỒ DÙNG, PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CHO HỌC SINH.
Đồ dùng:
Giáo viên: Giáo án, máy tính, tivi thông minh, bảng phụ, phiếu học tập.
Học sinh: SGK + vở ghi. Làm bài tập
Phương pháp:
Sử dụng các phương pháp dạy học cơ bản một cách linh họat nhằm giúp học sinh tìm tòi, phát hiện, chiếm lĩnh tri thức. Gợi mở vấn đáp, thảo luận. Phát hiện và giải quyết vấn đề. Đan xen hoạt động nhóm.
Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh
Năng lực giải quyết vấn đề thông qua việc trao đổi, thảo luận lựa chọn giải pháp.
Năng lực tự học, đọc hiểu và giải quyết vấn đề theo giải pháp đã lựa chọn.
Năng lực làm việc cộng tác.
Năng lực trình bày thông tin.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Ổn định tổ chức lớp và kiểm tra bài cũ:
Hỏi: Em hãy nêu cú pháp của câu lệnh lặp ?
Bài mới: Tổ chức các hoạt động học của GV và HS.
Hướng dẫn chung
Nội dung bài học được thiết kế gồm chuỗi hoạt động: Khởi động – Hình thành kiến thức - Luyện tập. Phần Vận dụng và Tìm tòi mở rộng được GV giao cho học sinh tự tìm hiểu ở nhà.
Hoạt động khởi động bắt đầu tạo tình huống có vấn đề để HS nhận biêt rõ đươc cách xây dựng một chương trình.
Hoạt động hình thành kiến thức lần lượt trang bị cho HS những thao tác cơ bản để giải bài toán tính nhiệt độ của các ngày trong tuần bằng cách sử dụng kiểu mảng và một số bài toán khác. HS được yêu cầu vận dụng ngay các thao tác này vào giải quyết những tình huống cụ thể. Các hoạt động vận dụng trực tiếp này nhằm củng cố kiến thức, kĩ năng ngay trong tiến trình bài học.
Hoạt động luyện tập HS thực hành củng cố các kiến thức và kỹ năng thu được từ hoạt động hình thành kiến thức.
Hoạt động vận dụng và tìm tòi, mở rộng HS tự tạo sản phẩm của riêng mình phục vụ học tập và đời sống.
Có thể mô tả chuỗi hoạt động học như sau:
Các bước

Hoạt động

Tên hoạt động
Thời lượng
dự kiến

Khởi động

Hoạt động 1
Tạo tình huống có vấn đề cho HS
nhận biết được tại sao lại phải có những kiểu dữ liệu mới.

05 phút

Hình thành kiến thức

Hoạt động 2
Giới thiệu bài toán tính nhiệt độ trung bình của 7 ngày trong tuần.
Giới thiệu bài toán tính nhiệt độ
trung binh của các ngày trong năm.

05 phút
Hình thành kiến thức về mảng một
chiều.
10 phút

Hoạt động 3
Giới thiệu các cách khai báo mảng Giới thiệu cách tham chiếu đến một
phần tử

15 phút
Luyện tập
Hoạt động 4
Một số bài toán ví dụ
8 phút
Vận dụng

Hoạt động 5
Hướng dẫn thực hiện hoạt động vận dụng và tìm tòi mở rộng ở nhà

02 phút
Tìm tòi mở
rộng
Hướng dẫn cụ thể từng hoạt động
Hoạt động 1: Khởi động - Tạo tình huống có vấn đề cho HS.
Mục tiêu hoạt động: Tạo tình huống có vấn đề cho HS nhận biết được tại sao lại phải có những kiểu dữ liệu mới.
Nội dung: - GV cho HS chơi trò chơi “giải ô chữ bí mật”.
Học sinh được thảo luận nhóm 2 người để đưa ra kết luận mỗi ô chữ và tìm ra từ khóa. Sau đó GV liên hệ tới các kiểu dữ liệu đã học và sẽ học ngày hôm nay.
Sản phẩm hoạt động: Báo cáo kết quả hoạt động nhóm
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức
* Giới thiệu bài toán tính nhiệt độ trung bình của 7 ngày trong tuần và 1 năm.
Mục tiêu hoạt động: Học sinh xác định được thành phần bài toán, nêu ý tưởng và mô tả được thuật toán.
Nội dung:
Bài toán: “Nhập vào nhiệt độ (trung bình) của mỗi ngày trong tuần. Tính và đưa ra màn hình nhiệt độ trung bình của tuần và số lượng ngày có nhiệt độ TB cao hơn nhiệt trung bình trong tuần?”
GV đặt vấn đề bằng cách cho các em thảo luận cách tính nhiệt độ trung bình của một tuần có 7 ngày sau đó định hướng cho các em mô tả thuật toán.
Trước tiên giáo viên yêu cầu học sinh xác định Input và Output của bài
toán:
+Input: t1,t2,t3,t4,t5,t6,t7
+Output: tb, dem
Sau khi tìm được Input và Output rồi thì cho HS theo dõi chương trình và nhận xét.
Với nhiệt độ của các ngày trong tuần thì chúng ta cần 7 biến để lưu trữ nhiệt độ trung bình của 7 ngày, vậy nếu bài yêu cầu tính nhiệt độ trung bình của các ngày trong một năm thì chúng ta cần có bao nhiêu biến để lưu trữ nhiệt độ trung bình của 365 ngày?
GV cho HS thảo luận nhóm để tìm ra những bất cập và khó khăn khi số lượng biến để khai báo là quá lớn.
GV đưa ra cách giải quyết cho bài toán là sử dụng một kiểu dữ liệu mới đó là “kiểu mảng” để phù hợp hơn cho các bài toán như thế này.
GV cho HS quan sát một vài hình ảnh liên tưởng đến kiểu mảng một
chiều.
Sản phẩm hoạt động: Kết quả trình bày của học sinh. Sau khi đã hướng
dẫn xong các cách tính nhiệt độ trung bình của một tuần và một năm, giáo viên đưa ra sự cần thiết của kiểu dữ liệu “mảng một chiều”.
* Tìm hiểu khái niệm về kiểu mảng một chiều
Mục tiêu hoạt động: - HS thấy được sự cần thiết của kiểu mảng một chiều và biết được các đặc điểm của kiểu mảng một chiều.
Nội dung:
Mảng một chiều là dãy hữu hạn các phần tử cùng kiểu. Mảng được đặt tên và mỗi phần tử của nó có một chỉ số. Để mô tả mảng một chiều cần xác định kiểu của các phần tử và cách đánh số các phần tử của nó.
Quy tắc, cách thức xác định mảng một chiều
+ Tên kiểu mảng
+ Số lượng phần tử
+ Kiểu dữ liệu của phần tử
+ Cách khai báo biến mảng
+ Cách tham chiếu tới từng phần tử của mảng
Sản phẩm hoạt động: Kết quả làm bài tập hoặc kết quả trình bày lên bảng của học sinh.
Hoạt động 3: Hình thành kiến thức
* Khai báo mảng một chiều
Mục tiêu hoạt động: HS biết được 2 cách khai báo biến mảng một chiều
Nội dung:
 Cách 1: Khai báo trực tiếp
Var : ARRAY[kiểu chỉ số] of ;
 Cách 2: Khai báo gián tiếp
TYPE = ARRAY[kiểu chỉ số] of ; Var : ;
Trong đó:
Kiểu chỉ số thường là đoạn số nguyên liên tục n1..n2 (n1<=n2)
Kiêu phần tử là kiểu các phần tử trong mảng
Cách tham chiếu đến các phần tử của mảng
Tên mảng[vị trí]; VD: A[20]
Sản phẩm hoạt động: Kết quả làm bài tập hoặc kết quả trình bày lên bảng của học sinh.
2.2.4. Hoạt động 4: Luyện tập Một số ví dụ
Mục tiêu hoạt động : Học sinh có thể khai báo được biến mảng theo 2 cách trực tiếp và gián tiếp.
Nội dung: GV cho HS làm một số ví dụ
Ví dụ 1: Khai báo một biến mảng chứa tối đa 10 phần tử là số thực.
Trực tiếp: var B: array [1..10] of real;
Gián tiếp: type kst = array [1..10] of real;
var B: kst;
Ví dụ 2: Khai báo biến mảng nhận giá trị nhiệt độ của các ngày trong tuần bằng 2 cách:
Trực tiếp:
Var T:array [1..7] of real;
Gián tiếp:
Type kst=array [1..7] of real; Var T: kst;
GV chia lớp thành 6 nhóm, thảo luận, trình bày vào bảng phụ trong 2 phút, rồi treo lên bảng.
GV nhận xét.
Sản phẩm hoạt động: Kết quả làm bài tập hoặc kết quả trình bày lên bảng của học sinh.
2.2.5 Hoạt động 4, 5 (Vận dụng, tìm tòi và hướng dẫn về nhà)
Mục tiêu hoạt động: Giúp học sinh tự vận dụng, tìm tòi mở rộng các kiến thức trong bài học và tương tác với cộng đồng. Tùy theo năng lực mà các em sẽ thực hiện ở các mức độ khác nhau.
Nội dung: Chọn các câu hỏi và bài tập để tự tìm hiểu ở ngoài lớp học:
Vẽ sơ đồ tư duy
Trả lời các câu hỏi sau bài học trong SGK- trang 79
Xem trước các ví dụ ở phần b
Nội dung: GV đặt vấn đề chuyển giao nhiệm vụ đã nêu trong sách tài liệu để thực hiện ngoài lớp học. GV có thể yêu cầu HS gửi sản phẩm qua email hoặc tạo một thư mục chung để HS gửi sản phẩm của mình.
GV ghi nhận kết quả cam kết của cá nhân hoặc nhóm học sinh. Hướng dẫn, gợi ý cách thực hiện cho HS, hướng dẫn HS tự đánh giá hoặc đánh giá lẫn nhau (nếu có điều kiện).
Sản phẩm hoạt động: Bài tập HS tự làm.
TỔ TRƯỞNG PHÊ DUYỆT
NGƯỜI SOẠN
Giáp Thị Hường

Phụ lục 2: Phiếu khảo sát mức độ hứng thú của HS khi học bài “Kiểu mảng”
PHIẾU ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ HỨNG THÚ KHI HỌC BÀI “KIỂU MẢNG”- TIN HỌC 11 (Dành cho HS)
Họ và tên HS:............................................................Lớp:.......................
Trường:...................................................................
Giáo viên tham khảo sát thực nghiệm: Giáp Thị Hường
HS tham gia trả lời các câu hỏi sau và tích chọn hoặc ghi lại ý kiến theo gợi ý:
Tiết học này em có thấy hứng thú không?
B
K
Rất hứng thú	Hứng thú	ình thường	hông hứng thú
Vì sao em thích tiết học này?
Vì Giáo viên dạy	Có nhiểu hoạt động tích cực Nội dung bài hay	Cách dạy mới mẻ, hấp dẫn
Hoạt động kiểm tra bài cũ bằng cách chơi trò chơi ô chữ em có thích không?
Rất thích	Thích	Bình thường	Không thích
Khi GV lấy ví dụ về bài toán Tính nhiệt độ trung bình của tuần và bài toán Kho thóc, em có thấy sự liên tưởng đến đời sống dễ hiểu không?
Rất dễ hiểu	Dễ hiểu	Khó hiểu	Không
thích
Trong các hoạt động sau, em thích hoạt động nào nhất?
Chơi ô chữ	Hoạt động nhóm	Vẽ sơ đồ tư duy
Bản thân em có sợ học bài “Kiểu mảng” không? Vì sao? Có	Không	Bình thường
Lí do:
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
..
Em có mong đợi những tiết học Tin học tương tự như tiết học hôm nay không?
Có	Không
Đây là giờ học được GV sử dụng phương pháp dạy học tích cực để tạo hứng thú. Em hãy so sánh mức độ hứng thú với các tiết học trước đây? Hứng thú hơn	Ngang nhau	Không hứng thú bằng
Em thấy các bạn trong lớp có hứng thú với tiết học này không?
B
K
Rất hứng thú	Hứng thú	ình thường	hông hứng thú
Em có mong muốn gì khi học bài “Kiểu mảng”
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Phụ lục 3: Bài kiểm tra trắc nghiệm sau khi học xong bài “Kiểu mảng”
Câu 1: Điền từ còn thiếu vào chỗ trống: “Mảng một chiều là dãy	các phần tử
cùng kiểu. Mảng được đặt tên và mỗi phần tử của nó có một chỉ số.”
A. Vô hạn	B. Hữu hạn	C. Xác định	D. Không xác định
Câu 2: Có mấy cách để khai báo biến mảng một chiều
A. 1	B. 2	C. 3	D. 4
Câu 3: Ta dùng từ khóa nào để khai báo biến mảng một chiều?
A. Array	B. String	C. Text	D.Value
Câu 4: Cách tham chiếu tới 1 phần tử của mảng là gì?
[chỉ số]
[chỉ số]
[chỉ số]
Câu 5: Để khai báo số phần tử của mảng trong PASCAL, người lập trình cần:
khai báo một hằng số là số phần tử của mảng
khai báo chỉ số bắt đầu và kết thúc của mảng
khai báo chỉ số kết thúc của mảng
không cần khai báo gì, hệ thống sẽ tự xác định
Câu 6: Phát biểu nào dưới đây về chỉ số của mảng là phù hợp nhất?
Dùng để truy cập đến một phần tử bất kì trong mảng
Dùng để quản lí kích thước của mảng
Dùng trong vòng lặp với mảng
Dùng trong vòng lặp với mảng để quản lí kích thước của mảng
Câu 7: Phát biểu nào sau đây về mảng là không chính xác?
Chỉ số của mảng không nhất thiết bắt đầu từ 1
Có thể xây dựng mảng nhiều chiều
Xâu kí tự cũng có thể xem như là một loại mảng
Độ dài tối đa của mảng là 255
Câu 8: Thế nào là khai báo biến mảng gián tiếp?
Khai báo mảng của các bản ghi
Khai báo mảng xâu kí tự
Khai báo mảng hai chiều
Khai báo thông qua kiểu mảng đã có
Câu 9: Phương án nào dưới đây là khai báo mảng hợp lệ?
Var mang : ARRAY[0..10] OF INTEGER;
Var mang : ARRAY[0..10] : INTEGER;
Var mang : INTEGER OF ARRAY[0..10];
Var mang : ARRAY(0..10) : INTEGER;
Câu 10: Cho khai báo mảng như sau: Var a : array[0..10] of integer ;
Phương án nào dưới đây chỉ phần tử thứ 10 của mảng?
a[10];
a(10);
a[9];
a(9);
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Lạng Giang, ngày 25 tháng 02 năm 2021
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)