Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả phần mềm Logo môn Tin học Lớp 5

uan sát, phân tích hình mẫu để sử dụng câu lệnh cho phù hợp với bài thực hành để nâng cao chất lượng: Làm nhanh, đúng, chính xác, hiệu quả
Ví dụ 1: Khi dạy bài 4: Thủ tục trong Logo (Tiếp theo) với Hoạt động thực hành ở bài 1 (trang 96, 97 SGK). Tôi làm như sau:
Trước tiên, tôi cho 1 học sinh đọc lần lượt yêu cầu đề bài, cùng học sinh dưới lớp đọc thầm cùng bạn; sau đó quan sát hình mẫu, phân tích xem trong hình nên sử dụng câu lệnh nào, lặp lại bao nhiêu lần, vòng lặp lồng nhau, màu vẽ, nét vẽ, xác định góc quay của rùa bao nhiêu độ.
a. Trước hết học sinh nhận biết màu và độ dày nét vẽ: Set/PenColor (màu của nét vẽ), Set/PenSize  (độ rộng của nét vẽ).
- Thủ tục thứ nhất tên (cánh hoa tuyết): Sử dụng lệnh Fd 20, Bk 20, Rt 60, Repeat 6 [  ], vẽ cánh hoa. Repeat 6 [ Fd 20 Bk 20 Rt 60]
- Thủ tục thứ hai tên (bông hoa tuyết): Sử dụng lệnh Repeat 8 [  ] ra lệnh cho rùa lặp lại 8 lần lệnh này, mỗi lần vẽ xong cánh hoa cho rùa quay phải một góc 450, rồi lùi lại vẽ cánh tiếp theo cứ như vậy cho đến hết tám cánh, sau đó Rùa lùi lại100 bước về vị trí chính giữa bông tuyết. Dưới đây là câu lệnh vẽ bông tuyết tám cánh.
Repeat 8 [Repeat 6[ Fd 20 Bk 20 Rt 60] Bk 100 Rt 45 Fd 100] Bk 100
b. Tôi hướng dẫn học sinh lưu thủ tục Bongtuyet8 vào tệp Cacthutuc.lgo là: Save “Cacthutuc.lgo, sau đó thoát khỏi Logo “Save and edit” Ở ví dụ này, tôi thường nhấn mạnh cho học sinh hiểu thêm:
+ Một tệp có thể dùng để lưu nhiều thủ tục;
+ Để sử dụng các thủ tục đã được lưu trong tệp, chỉ cần nạp tệp một lần.
c. Khởi động Logo vẽ được hình bông tuyết 8 cánh như hình dưới đây:
d. Nạp tệp Cacthutuc.lgo để sử dụng các thủ tục đã làm: Tôi hướng dẫn học sinh  gõ câu lệnh Load “cacthutuc.lgo vào ngăn gõ lệnh.
e. Thực hiện các thủ tục: Tamgiac, Hinhvuong, Bongtuyet8 
Tôi đã hướng dẫn học sinh các thủ tục Tamgiac, Bongtuyet8 lưu trong tệp Cacthutuc.lgo còn thủ tục Hinhvuong cũng thực hiện các bước tương tự như trên để lưu vào tệp Cacthutuc.lgo
Để thực hiện tạo thủ tục Hinhvuong theo các bước:
- Gõ lệnh Edit “Hinhvuong trong ngăn gõ lệnh.
- Xuất hiện cửa sổ soạn thảo.
- Viết thủ tục
to Hinhvuong
       Repeat 4 [Fd 200 Rt 90]
end
- Lưu lại và đóng cửa sổ soạn thảo (Save “Cacthutuc.lgo).
- Gõ lệnh hình vuông trong ngăn lệnh (Edit “Hinhvuong).                                                                                
* Với yêu cầu câu e tôi hướng dẫn học sinh thêm thủ tục mới Hinhvuong để vẽ hình vuông
- Để lưu thủ tục này vào tệp Cacthutuc.lgo, em phải làm thế nào?
+ Đầu tiên các em phải mở tệp Cacthutuc.lgo ra (Load “Cacthutuc.lgo)
+ Tiếp theo mở các thủ tục đã làm:
           Edit “Tamgiac
           Edit “Bongtuyet8
           Edit “Hinhvuong
           Save “Cacthutuc.lgo
Vậy thủ tục Hình vuông đã được lưu vào tệp Cacthutuc.lgo
* Qua bài 1 của hoạt động thực hành này, tôi đặt các câu hỏi với các nội dung:
- Tệp “Cacthutuc.lgo lưu những thủ tục nào?
+ Các em ạ, bây giờ tệp Cacthutuc.lgo đã được lưu thủ tục Tamgiac, Hinhvuong và Bongtuyet8.
- Để sử dụng được các thủ tục “Tamgiac”, “Hinhvuong”, “Bongtuyet8” em phải nạp tệp “Cacthutuc.lgo” mấy lần?
Các em chỉ cần Load “Cacthutuc.lgo một lần là mở xem được cả 3 hình
Sau khi học xong bài này, học sinh đã biết cách lưu thủ tục trong Logo thành tệp và gọi các thủ tục trong tệp đã lưu.
* Với mỗi thủ tục học sinh đã viết và lưu đều có thể sửa chữa nội dung của thủ tục đó được ví dụ viết thủ tục Tamgiac ở biện pháp thứ nhất tôi đã hướng dẫn học sinh sử dụng các lệnh Fd 150 Rt 120 (3 lần liên tiếp các dòng lệnh này). Nhưng bây giờ tôi hướng dẫn học sinh sửa thành 1 câu lệnh là:
 Cs Repeat 3 [Fd 150 Rt 120] rồi lưu lại và đóng cửa sổ soạn thảo. Để xem, sửa và lưu lại những sửa chữa trong một thủ tục bằng nút lệnh Edall.
Ngoài cách xem, sửa và lưu lại trong một thủ tục bằng nút lệnh Edall tôi còn sử dụng lệnh Edit. Qua đó giúp học sinh hiểu điểm giống nhau của hai nút lệnh Edall và Edit là đều xem, sửa và lưu lại cách sửa chữa trong một thủ tục.
Biện pháp thứ tư: Tổ chức hoạt động nhóm
Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia đình ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh tiểu học cũng vậy, nếu các em có nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Để xây dựng mối quan hệ bạn bè thân thiết, đoàn kết, gắn bó, sẵn sàng giúp đỡ nhau trong học tập, tôi luôn tạo ra các hoạt động, các vấn đề đòi hỏi sự hợp tác của nhiều học sinh. Đứng trước mỗi bài tập, bài thực hành, tôi luôn luôn yêu cầu học sinh chia công việc được giao thành những nhiệm vụ nhỏ hơn và cuối cùng dùng những lệnh cơ bản của Logo để thực hiện. Sau khi chia nhỏ và phân tích bài toán, cần rèn luyện cho học sinh cách nhìn tổng hợp bài toán.
- Khuyến khích học sinh làm việc tập thể, làm việc theo nhóm, theo cặp.
Ví dụ: Khi dạy bài 5: Luyện tập về thủ tục với Hoạt động thực hành ở bài 2 trang 101. 
Thêm thủ tục Lucgiac vào câu lệnh để vẽ hình dưới đây. Kiểm tra kết quả trên máy tính. 
Để giúp học sinh vẽ được hình lục giác các cạnh đều nhau và các chấm tròn ở giữa hai cạnh, tôi đã hướng dẫn học sinh thảo luận theo nhóm đôi, phát phiếu giao việc. Trong phiếu giao việc tôi xác định rõ mục đích của họa động này là gì?, thảo luận về cách vẽ hình trên.
NỘI DUNG PHIẾU GIAO VIỆC
Em hãy quan sát hình vẽ trên và hoàn thành câu hỏi sau:
Stt
Nội dung câu hỏi
1
Hình vẽ trên có màu gì và sử dụng lệnh nào?
2
Hình vẽ trên có mấy đoạn thẳng, mấy chấm tròn?
3
Các đoạn thẳng, chấm tròn có lần lượt bằng nhau không?
4
Câu lệnh lặp lồng nhau để vẽ hình trên trong thủ tục là gì?
 
* Các nhóm tiến hành quan sát, thảo luận về màu sắc, hình dạng, câu lệnh.
Kết thúc thảo luận nhóm, tôi yêu cầu các nhóm lên trình bày kết quả quan sát, cả lớp lắng nghe, bổ sung ý kiến. Sau đó tôi nhận xét, ghi những kết luận lên bảng.
Bước 1: Set/ Pencolor/ màu đỏ/ Ok; Set/ Pensize/ độ rộng nét vẽ/ Ok
Bước 2: Sử dụng vòng lặp lồng nhau vì 6 đoạn thẳng và 6 chấm tròn lần lượt đều bằng nhau
Bước 3:      To Lucgiac
                                 Repeat 6[Repeat 120[ Fd 5 Bk 5 Rt 3] FD 50 Rt 360/6]
                         End
Để giúp học sinh biết thêm về các hình vẽ, tôi cho học sinh giới thiệu thêm một số hình như ngũ giác, bát giácnhằm phát huy tính tích cực, ham khám phá.
* Phần thực hành: Tôi gọi 1 nhóm làm thực hành trước lớp, cả lớp cùng thực hành. Tôi biểu dương các nhóm đã làm tốt.
Qua đây tôi thấy, việc tổ chức dạy học theo nhóm sẽ tạo cho học sinh hoàn thành bài vẽ của mình trong khoảng thời gian quy định, tôi có bài để đánh giá học sinh ngay tại cuối tiết thực hành, như thế học sinh sẽ biết được những điểm đã làm được và những điểm cần phải bổ sung. Phát huy được tính tập thể, phối hợp cùng suy nghĩ, cùng làm việc, tranh luận thảo luận để cùng có hướng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, cụ thể hoàn thành yêu cầu bài tập.
Tổ chức dạy học theo nhóm sẽ có lợi cho học sinh vì các em có năng khiếu về lập trình, biết cách quan sát, phân tích, diễn tả sự vật bằng lời cho người khác hiểu ý định của mình một cách lưu loát... từ đó học sinh có thể bổ sung cho nhau về cách quan sát, nhận xét; đánh giá sự vật một cách đầy đủ hay theo đúng yêu cầu của bài học, theo sự gợi ý của tôi. Giúp học sinh nhút nhát diễn đạt kém...có điều kiện rèn luyện và dần dần khẳng định được bản thân. Tổ chức dạy học theo nhóm còn giúp nâng cao được vai trò của tôi, tôi đóng vai trò là người gợi mở, hướng dẫn, kích thích và hỗ trợ học sinh.
Từ kết quả trên cho thấy, các biện pháp áp dụng vào việc dạy học Tin học ở lớp 5 trường Tiểu học Đại Từ - Quận Hoàng Mai - Thành phố Hà Nội đã trình bày ở trên giúp học sinh không những nắm vững được kiến thức cơ bản về tin học mà còn giúp học sinh học tập phấn khởi hơn, tiếp thu bài nhanh hơn, mạnh dạn hơn, sáng tạo trong học tập, say mê hứng thú, yêu thích môn học, biết vận dụng kiến thức tin học vào áp dụng các lĩnh vực và môn học khác.
Thông qua việc thay đổi cách dạy qua từng tiết học giúp các em thay đổi không khí để tiết học diễn ra nhẹ nhàng, đạt được hiệu quả tốt hơn. Học sinh biết tự xử lí những vấn đề nhỏ trong quá trình sử dụng phần mềm.
Việc nắm được kiến thức lí thuyết và thực hành thành thạo phần mềm, giải quyết được các bài toán khó, hiểu được các thuật ngữ trong Logo, sáng tạo qua các cuộc thi được tổ chức trong tiết học, cấp trường, cấp quận các em tự xây dựng cho mình một đề tài riêng phù hợp với bản thân mình hơn.
     4. Kết quả đạt được 
     Bằng sự trang bị kiến thức cho bản thân cũng như hình thức tổ chức và phương pháp dạy học môn Tin học, tôi thấy học sinh tích cực, chủ động nắm bắt kiến thức một cách nhẹ nhàng, hào hứng, sôi nổi trong giờ học. Các tiết dạy đạt mục tiêu bài học đã đề ra. Thông qua các bài học, học sinh được rèn những kỹ năng cơ bản, được thể hiện mình và thỏa mãn những tò mò, thắc mắc của bản thân về phần mềm Logo môn Tin học lớp 5, trường Tiểu học Đại Từ - Quận Hoàng Mai - Thành phố Hà Nội. Chính vì vậy mà các em lại chờ đợi và mong ngóng đến giờ tin học (bởi mỗi tuần có hai tiết) với tất cả sự háo hức và say mê.
     Năm học 2018 - 2019 là năm học thứ nhất thực hiện chương trình sách giáo khoa mới lớp 5. Được sự chỉ đạo sát sao, đúng hướng của các cấp lãnh đạo, được sự giúp đỡ của bạn bè đồng nghiệp và trên hết là sự nỗ lực phấn đấu của bản thân, cô và trò lớp 5 chúng tôi đã đạt được những kết quả sau:
- Học sinh lớp 5 rất say mê, hứng thú với môn Tin học; sự e dè, sợ sệt khi cô giáo gọi lên bảng của những ngày đầu mới nhận lớp không còn nữa. Nhìn các em hăng hái giơ tay phát biểu xây dựng bài, sôi nổi thảo luận nhóm để tìm ra những kiến thức mới, chăm chú nghe bạn bè thực hành, tôi cảm thấy bớt đi phần nào những băn khoăn, lo lắng. Bản thân các em trong tiết học môn Tin luôn có sự mạnh dạn, tin tưởng đưa ý kiến, câu hỏi thắc mắc của mình đến cho cô, cho các bạn trong lớp. Nhiều em ghi nhớ rất chính xác các câu lệnh và các bước thực hiện trong thủ tục. Các em rất tự tin khi chọn mảng kiến thức “Logo” trong Hội thi Tin học trẻ không chuyên cấp quận, thành phố. Cụ thể có 4/4 = 100% học sinh thi cấp quận cả 4 em đều đạt giải (trong đó có 01 em đạt giải nhì, 03 em đạt giải ba) và cả 4 em này đều được tham dự thi cấp thành phố do Thành phố Hà Nội tổ chức. Điều này là động lực khiến tôi không ngừng tìm tòi, nghiên cứu kiến thức để ngày càng nâng cao trình độ chuyên môn, tiếp tục hoàn thiện tốt vai trò của người giáo viên trong thời đại mới.
- Niềm vui được nhân lên rất nhiều lần khi tôi nhận được sự động viên, khích lệ của bạn bè, cô hiệu trưởng: Lớp 5 học tập sôi nổi các em tự tin, chất lượng của khối 5 được nâng lên rõ, đạt hiểu quả cao so với đầu năm. Tất cả những lời động viên đó đã truyền lửa cho cô - trò chúng tôi hăng say hơn nữa đối với môn học.
- Đến nay đã gần hết năm học, tôi thấy việc nâng cao chất lượng giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả phần mềm Logo môn tin học của khối 5 có những chuyển biến rõ rệt: Không còn tình trạng học sinh ngại học tin học. Hơn thế nữa, các em không chỉ thích học môn tin học mà các em còn viết được một số thủ tục đơn giản, các câu lệnh để thay đổi màu, độ dày nét vẽ, phối hợp được câu lệnh lặp và thủ tục điều khiển Rùa tạo các hình trang trí. Bên cạnh đó, các em còn có viết chữ, làm tính và nghe nhạc trong Logo.
Với các biện pháp dạy học nêu trên, tôi đã "gieo" vào lòng trẻ niềm say mê, hứng thú học tin học. Sau đây là kết quả của các em thể hiện qua bảng đối chứng sau:
             Kết quả 
    Mức độ
Đầu năm
           Cuối năm         
Lớp
Số lượng
( học sinh) 
Tỷ lệ
( % )
Số lượng
( học sinh 
Tỷ lệ
( % )
Số học sinh có kỹ năng học và sáng tạo khi vẽ trong phần mềm Logo
5A1
17/52
32,7
50/52
96,2
5A2
17/54
31,5
52/54
96,3
5A3
28/55
50,9
54/55
98,2
5A4
17/53
32,1
51/53
96,2
5A5
16/51
31,4
48/51
94,1
5A6
30/55
54,5
55/55
100
 
Kết quả trên cho thấy học sinh yêu thích, hứng thú, có kỹ năng học phần mềm Logo môn Tin học. Không những vậy mà các em còn chủ động, sáng tạo trong học tập. Có được kết quả cao như vậy là nhờ những biện pháp giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả phần mềm Logo môn tin học lớp 5.
PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
     I. KẾT LUẬN
     Trước tiên từ cơ sở lý luận và thực trạng của đề tài, để giảng dạy nhằm nâng cao hiệu quả phần mềm Logo môn Tin học lớp 5, tôi đã áp dụng các biện pháp sau:
     1. Hướng dẫn học sinh nhận biết, phân biệt các câu lệnh trong phần mềm Logo;
     2. Tổ chức hướng dẫn học sinh hình thành và hiểu về thủ tục trong Logo;
     3. Hướng dẫn học sinh phân tích bài tập mẫu;
     4. Tổ chức hoạt động nhóm.
     Nhờ việc thực hiện hệ thống các biện pháp nêu trên, tôi đã khắc phục được những hạn chế hiện tại, góp phần vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy ''Mỗi giờ học là một giờ vui''. 
     Bên cạnh những biện pháp đã thực hiện, tôi thấy để nâng cao chất lượng giảng dạy ở lớp 5 cũng như để tìm hiểu một vấn đề nào đó của bài học ngoài việc giỏi về tri thức người giáo viên còn phải có những giải pháp phù hợp thì bài dạy của mỗi thầy, cô mới đạt hiệu quả cao. Có được kết quả như trên là do tôi đã sử dụng một số biện pháp giảng dạynhằm đổi mới phương pháp giảng dạy và đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học giúp các em học sinh “tháo gỡ” những e ngại khi học môn Tin học. Không những vậy mà các em còn yêu thích và hào hứng với học môn này hơn. Tôi thấy, muốn nâng cao chất lượng giảng dạy các bài tin học ở lớp 5 người giáo viên hơn ai hết phải yêu nghề mến trẻ, say sưa với nghề nghiệp, quan tâm đến mọi đối tượng học sinh.
    Ngoài ra, cần nghiên cứu kỹ, xác định rõ mục đích yêu cầu và có kiến thức sâu - rộng, sáng tạo trong việc lựa chọn hình thức tổ chức, phương pháp dạy học để chủ động được nội dung bài dạy, để gắn bài học với thực tế sao cho thật đơn giản, dễ hiểu, thật gần gũi với học sinh. Đồng thời để phát huy được tính tích cực, chủ động, phát huy được vốn hiểu biết và những kỹ năng tin học sẵn có của các em tạo cho học sinh có niềm hứng khởi, say mê học tập. Bên cạnh đó, người giáo viên phải thường xuyên cập nhật thông tin bằng mọi hình thức, tự bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn thông qua dự giờ, thăm lớp, đọc tài liệu... Đặc biệt là mỗi giáo viên nên có sổ tay ghi chép những thông tin liên quan đến bài học.
     II. KHUYẾN NGHỊ 
     Để phân môn Tin học thực sự là một môn học hay, hấp dẫn, học sinh hứng thú học tập, chất lượng giờ dạy ngày một được nâng cao, tôi xin mạnh dạn đề xuất với các cấp như sau:
+ Đối với Sở Giáo dục, Phòng giáo dục và đào tạo:
- Cần tạo điều kiện trang bị cho nhà trường các sách tham khảo Tin học cho giáo viên, các loại đĩa cài đặt phần mềm của sách giáo khoa.....
- Hàng năm phòng Giáo dục cần tổ chức thêm nhiều chuyên đề để bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên.
+ Đối với nhà trường:
- Cần trang bị thêm phương tiện dạy học hiện đại cho giáo viên như nâng cấp đường truyền mạng, mua thêm máy tính phục vụ cho học sinh. Bởi những phương tiện đó có tác dụng hỗ trợ giáo viên rất nhiều trong giảng dạy, học sinh sẽ tìm kiếm những hình ảnh trên mạng để chèn vào bài học, ngoài ra học sinh được thực hành nhiều hơn, giờ học sẽ lôi cuốn, thú vị hơn.