Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm tổ chức trò chơi học tập môn Tin học Lớp 3

 tra khảo sát đầu năm
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
SL
%
SL
%
SL
%
3A
41
8
19,5
18
43,9
15
36,6
3B
42
7
16,7
16
38,1
19
45,2
3C
40
9
22,5
17
42,5
14
35
3D
40
10
25
15
37,5
15
37,5
Tổng
163
34
20,9
66
40,5
63
38,6

 Qua kiểm tra khảo sát tôi nhận số lượng học sinh hoàn thành tốt rất ít, số lượng học sinh chưa hoàn thành còn cao nên tôi nhận thấy rằng sáng kiến của tôi đưa vào áp dụng không những giúp học sinh năng động, sáng tạo mà còn giúp các em biết thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau, cùng giúp nhau tiến bộ, các em biết nhường nhịn nhau và ngoan hơn trước rất nhiều. Vì vậy, đưa trò chơi vào giờ học là cần thiết, nhất là giờ Tin học của lớp 3. 
3. Các biện pháp thực hiện 
	Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường, cô và trò chúng tôi luôn có những điều kiện thuận lợi để giảng dạy và học tập. Sau đây là một số biện pháp về tổ chức một số trò chơi học tập môn Tin học để giúp học sinh học tập tốt, yêu thích môn học mà tôi đã vận dụng sau khi tiếp nhận học sinh khối 3 trường Tiểu học Tiên Phong. 
3.1. Quy trình xây dựng, thiết kế trò chơi
3.1.1. Chuẩn bị trò chơi
	Tổ chức trò chơi học tập trong môn Tin học nói chung và môn Tin học lớp 3 nói riêng, chúng ta phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian trong mỗi tiết học cụ thể đưa các trò chơi cho phù hợp vì vậy đòi hỏi mỗi giáo viên phải có kế hoạch chuẩn bị chu đáo, tỉ mỉ, cặn kẽ và thiết thực.
	Khi thiết kế trò chơi cần nghiên cứu tài liệu như: sách hướng dẫn học môn Tin học 3, sách báo, tạp chí giáo dục. Nghiên cứu tình hình lớp học: lớp nào có học sinh khuyết tật, nhu cầu, sở thích, hoàn cảnh của học sinh lớp đó. 
	Tìm hiểu tình hình học sinh từng lớp xem yếu ở mạch kiến thức nào để lựa chọn trò chơi cho phù hợp, giúp các em củng cố kiến thức để hiểu bài một cách chắc chắn.
Trò chơi học tập là một loại hình hoạt động vui chơi có nhiều tác dụng trong các giờ học của học sinh tiểu học. Trò chơi học tập tạo ra không khí vui tươi, hồn nhiên, sinh động trong giờ học. Nó còn kích thích được trí tưởng tượng, tò mò, ham hiểu biết ở trẻ.
	Tổ chức tốt trò chơi học tập không chỉ làm cho các em hứng thú hơn trong học tập mà còn giúp các em tự tin hơn, có được cơ hội tự khẳng định mình và đánh giá nhau trong học tập.
3.1.2. Lựa chọn các trò chơi
	Dựa vào hình thức, cách chơi và luật chơi của trò chơi có thể thay thế các trò chơi một cách linh hoạt (thay các nút lệnh bằng chữ, câu cá, mèo bắt chuột,) từ sự thay thế linh hoạt tạo cho giáo viên có cơ hội tổ chức trò chơi phù hợp với đối tượng học sinh của mình. Để từ đó các em cảm thấy “Mỗi ngày học là một ngày vui, mỗi giờ học Tin học đều thấy hào hứng”.
	Trước khi bước vào giờ học hoặc sau khi hoàn thành một bài học. Tổ chức các trò chơi có ưu điểm là kích thích được sự hứng thú học tập của học sinh, giờ học tránh được không khí suy nghĩ căng thẳng trở thành “Vui mà học, học mà chơi” hết sức linh động, giúp học sinh hệ thống lại kiến thức một cách hiệu quả nhất.
3.1.3. Xây dựng và thiết kế tổ chức
Khi xây dựng và thiết kế trò chơi thường tuân thủ các nguyên tắc:
+ Phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện về thời gian trong mỗi tiết học.
+ Trò chơi mang ý nghĩa giáo dục.
+ Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố, khắc sâu nội dung bài học.
+ Trò chơi phải phù hợp với tâm lý học sinh lớp 3
+ Hình thức tổ chức trò chơi phải đa dạng, phong phú.
+ Trò chơi phải được chuẩn bị chu đáo.
+ Trò chơi phải gây được hứng thú đối với học sinh.
3.1.4. Cách tiến hành trò chơi
Thời gian tiến hành: từ 5 – 7 phút
- Đầu tiên là giới thiệu trò chơi
+ Nêu tên trò chơi
+ Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ luật chơi
- Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi
- Chơi thật
- Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.
- Thưởng – phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh. Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng hình thức đơn giản, vui vẻ (như chào các bạn thắng cuộc, hát một bài,).
3.2. Một số trò chơi Tin học lớp 3
Sau đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mà tôi đã áp dụng trong quá trình dạy học môn Tin học cho học sinh lớp 3.
3.2.1 Trò chơi “Xếp đúng thứ tự”
* Mục đích chơi: Giúp học sinh nhớ được thứ tự các phím có trên hàng phím trong khu vực chính của bàn phím.
* Thời gian chơi: 7 phút
* Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị các mảnh ghép, mỗi mảnh ghép có ghi một phím trong hàng phím. 
* Chọn đội chơi: Mỗi nhóm 13,14 em, giáo viên đặt tên cho các nhóm theo tên hàng phím. Ví dụ: Nhóm hàng phím trên, Nhóm hàng phím cơ sở, Nhóm hàng phím dưới.(Hình 1)
* Cách chơi: Chia lớp làm 3 nhóm. Giáo viên yêu cầu các em trong nhóm quan sát, thảo luận và sắp xếp cho các phím đứng cạnh nhau thông qua các mảnh ghép trên màn hình.
* Quy ước: Khi cô hô hiệu lệnh yêu cầu các em lắng nghe. Khi cô yêu cầu thì đại diện nhóm gõ đáp án của nhóm mình lên hộp chat.(Hình 2)
* Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: “Tập hợp các phím theo thứ tự từ trái qua phải”, “Tập hợp các phím theo thứ tự từ phải qua trái”. Sau 3 lần thi thay đổi tên mỗi nhóm rồi tiếp tục.
Mỗi lần gõ đáp án đúng thứ tự, nhanh lên hộp chat thì được khen ngợi. Gõ chậm, sai thứ tự sẽ bị phạt. Nhóm bị phạt sẽ hát một bài. 
Trò chơi sử dụng ở các tiết: Bài 4. Bàn phím máy tính, Bài 5. Tập gõ bàn phím.
	Trò chơi này khi áp dụng sau các bài làm quen bàn phím và tập gõ bàn phím sẽ giúp học sinh nhớ được vị trí các phím cũng như gõ đúng bàn phím bằng 10 ngón tay. Thuận lợi cho việc học và sử dụng máy tính sau này của các em. 
3.2.2 Trò chơi “Ai nhanh ai đúng”
* Mục đích: Ôn lại cách gõ phím bằng 10 ngón tay
* Thời gian: 5 – 7 phút
* Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 10 ô hình chữ nhật có ghi tên các ngón tay.
* Cách chơi: Chọn 4 nhóm, mỗi nhóm 10 em. Phân công mỗi nhóm sẽ phụ trách một hàng phím trên bàn phím.(Hình 3)
- Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng các ô hình chữ nhật là tên của 5 ngón tay đại diện cho 2 bàn tay trái và phải đồng thời giới thiệu trò chơi. Cô có tên các ngón tay ở trên màn hình và cô muốn các em giúp cô viết lên các phím trên khu vực chính của bàn phím mà các ngón tay này phụ trách gõ nhé!
- 4 nhóm thảo luận. Khi nghe hiệu lệnh “Bắt đầu” thì lần lượt từng bạn trong nhóm sẽ trả lời một phím trong hàng phím đội mình phụ trách. Trong vòng 1 phút, đội nào trả lời đúng và nhanh hơn là đội chiến thắng.(Hình 4)
Đội nào chậm và chưa đúng thì sẽ bị phạt hát một bài hát cho cả lớp nghe.
* Lưu ý: Sau khi chơi xong giáo viên hỏi thêm:
+ Tại sao ở phía dưới 2 ngón tay cái lại không điền phím nào?
+ Ngón tay nào phụ trách gõ nhiều phím nhất?
* Trò chơi này giúp học sinh nhớ kĩ cách gõ bàn phím bằng 10 ngón tay. Vì khi gõ đúng ngay từ đầu thì sau này khi học tập và làm việc với máy tính các em sẽ không bị gõ sai hay là chỉ sử dụng một vài ngón tay để gõ phím.
- Trò chơi sử dụng trong bài 5. Tập gõ bàn phím và Chủ đề 3. Soạn thảo văn bản. 
3.2.3 Trò chơi “Em làm họa sĩ”
* Mục đích: Rèn kĩ năng sử dụng chuột, phát huy tính sáng tạo, năng khiếu vẽ tranh thông qua phần mềm máy tính.
* Thời gian: 15 phút (lồng ghép trong Hoạt động thực hành của tiết dạy).
* Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị máy chiếu
* Cách chơi: Cô giáo sẽ chọn chủ đề vẽ tranh bất kì như “Quê hương em”, “Mái trường thân yêu”, “Biển đảo”,  và các em sẽ sử dụng các công cụ vẽ trong Paint để hoàn thành bức tranh đó. Các bạn trong nhóm tự phân công thành viên phụ trách phần vẽ tranh của nhóm mình.
- Hết thời gian cô sẽ copy và trình chiếu bài của từng nhóm lên màn hình. Các nhóm khác sẽ bình chọn cho nhóm được trình chiếu. Nhóm nào nhận được nhiều phiếu bầu nhất là đội chiến thắng. Đội chiến thắng sẽ được cô giáo in màu bức tranh và treo ở trong phòng Tin học.
- Từ lớp 1 các em đã được học môn Mĩ thuật, được vẽ tranh từ các công cụ: bút chì, tẩy, bút màu, Nhưng lên lớp 3 được làm quen với môn Tin học, các em còn được học vẽ tranh trên máy tính và sử dụng các công cụ trên phần mềm Paint để bức tranh trở nên sống động hơn. Trò chơi giúp các em đoàn kết, phát huy tính sáng tạo đồng thời rèn kĩ năng sử dụng chuột thành thạo.
- Trò chơi sử dụng ở các bài trong Chủ đề 2. Em tập vẽ
3.2.4 Trò chơi “Về đúng nhà mình”
* Mục đích: Ôn tập cách gõ chữ tiếng Việt
* Thời gian: 5 – 7 phút
* Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị hình ngôi nhà, hình ngôi nhà có ghi: ă â ê ô ơ ư đ và các ô hình chữ nhật nhỏ có ghi aa aw ee oo ow uw dd (Hình 5)
* Cách chơi: Mỗi lần cho 7 học sinh cùng chơi đóng vai là những chú thỏ, mỗi em phụ trách 1 ô hình chữ nhật nhỏ cô đã chuẩn bị, rồi hát “trời nắng trời nắng thỏ đi tắm nắng, vươn vai vươn vai thỏ rung đôi tai”. Khi nghe giáo viên hô “Mưa to rồi mưa to rồi, mau về nhà thôi” thì lập tức các “chú thỏ” phải đi chuyển về đúng nhà của mình (tức ngôi nhà có kết quả khi gõ chữ mà đã được cô đánh số, ví dụ: aa chạy về â(số 1))(Hình 6)
* Luật chơi: Ai đúng và nhanh nhất được phong tặng “Chú thỏ nhanh nhất” còn ai chậm hơn thì phải kể chuyện cười hoặc hát một bài hát.
- Trò chơi có thể áp dụng trong các bài ở Chủ đề 3. Em tập soạn thảo
3.2.5 Trò chơi “Em tập thuyết trình”
* Mục đích: Ôn tập lại những công cụ, vận dụng kiến thức đã học để vẽ bức tranh về chủ đề tùy chọn, trình bày được ý tưởng, nội dung bức tranh khi trình chiếu trước cô giáo và các bạn.
* Thời gian chơi: Trong tiết của Bài 7 Chủ đề 2. Thực hành tổng hợp
* Chuẩn bị: - Giáo viên chuẩn bị máy chiếu
	- Học sinh: Bức tranh đã được vẽ hoàn chỉnh từ tiết thực hành trước
Các nhóm thực hành là mỗi nhóm 3 bạn cô giáo đã chia nhóm từ trước. Mỗi nhóm được chọn một chủ đề bất kì “Quê hương em, Mái trường mến yêu, Bảo vệ môi trường, Bảo vệ động vật, Ước mơ của em,”. Mỗi bức tranh đều được vẽ, tô màu hoàn chỉnh, phía dưới có chữ kí của tác giả. 
* Cách chơi: Mỗi nhóm cử một bạn đại diện lên thuyết trình theo các bước:
Bước 1: Giới thiệu ngắn gọn về ý tưởng của bức tranh
Bước 2: Thuyết trình nội dung theo ý tưởng của nhóm, cách chọn màu sắc và lý do chọn chủ đề. Khi thuyết trình cần nêu các thông tin mở rộng chủ đề, học sinh có thể kết hợp nét mặt, cử chỉ, điệu bộ để tăng sự hấp dẫn, thuyết phục khi giới thiệu trước mọi người.
Bước 3: Nêu ý nghĩa và thông điệp mà nhóm muốn gửi đến mọi người thông qua bức tranh đó trước khi kết thúc bài thuyết trình.
* Đánh giá: Lấy phiếu bầu từ các nhóm khác. Nhóm nào được nhiều phiếu bầu nhất sẽ là đội chiến thắng và được công nhận là “Đội thuyết trình giỏi”.
* Trò chơi giúp các em tự tin, mạnh dạn nói trước đám đông, các em được bày tỏ quan điểm của mình thông qua bộ môn Tin học. 
	Theo tôi thấy ở lớp 3 các em mới bắt đầu làm quen với môn Tin học nhưng do đặc thù của môn Tin là tên nút lệnh, thao tác, kiến thức khô khan nên các em rất dễ quen hoặc chưa hứng thú với các bài học cho lắm. Bên cạnh đó, cơ sở vật chất của nhà trường chưa đủ điều kiện để mỗi học sinh được thực hành trên một máy tính. Điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả học tập của các em, đặc biệt lên lớp 4, lớp 5 kiến thức sẽ nhiều hơn và cần phải nắm chắc từ lớp 3. 
Bởi vậy, khi giảng dạy tôi củng cố kiến thức cho các em bằng cách tổ chức cho học sinh chơi các trò chơi học tập hoặc các cuộc thi nho nhỏ để tiết học trở nên thú vị và các em hào hứng, tích cực, ghi nhớ bài học tốt hơn.
4. Kết quả đạt được
 Việc tổ chức trò chơi trong các giờ học Tin học là vô cùng cần thiết. Song không nên quá lạm dụng phương pháp này, ở mỗi giờ học ta chỉ nên tổ chức cho các em chơi từ 1 đến 2 trò chơi trong khoảng 3 – 5 phút. Hoặc đến những bài cần khắc sâu kiến thức, lồng ghép được trong phần thực hành sẽ tốt hơn. Do vậy, người giáo viên cần có kỹ năng tổ chức, hướng dẫn các em thực hiện các trò chơi thật hợp lý và đồng bộ, phát huy được tối đa vai trò của học sinh.
 Sau khi vận dụng một số trò chơi trong giờ Tin học tôi thấy các em nắm được kiến thức bài học mà còn nhớ rất lâu những kiến thức của bài học đó. Các em được rèn khả năng ghi nhớ, tư duy tốt, nhanh nhẹn, khéo léo và giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn tiếp thu được bài tốt hơn, các em tự tin trao đổi với giáo viên hơn, tiết dạy sôi động, học sinh tích cực học tập. Đối với học sinh khá giỏi các em học tốt hơn. Đối với học sinh yếu tham gia học tiến bộ rõ rệt và hòa đồng với các bạn trong lớp. Ngoài ra trong mỗi tiết dạy, tôi luôn quan tâm và động viên kịp thời các em tích cực, các em học tập có sự tiến bộ để các em tự tin hơn, phấn khởi hơn với kết quả học tập của mình. Hầu hết các em trở lên yêu thích môn Tin học hơn. Trong cuộc thi đấu trường toán học Vioedu do công ty cổ phần Fpt tổ chức tất các em đều tham gia đầy đủ một cách hào hứng và đạt thành tích vượt chỉ tiêu nhà trường đề ra. Các phụ huynh có con em tham gia thi đấu thì rất quan tâm và ủng hộ nhiệt tình qua đó nhận thấy rằng phụ huynh đã quan tâm nhiều hơn tới môn học này. Chất lượng giảng dạy ngày càng khả quan. 
Cụ thể chất lượng khảo sát cuối học kì I năm học 2021 - 2022 như sau:
Thực trạng
Tổng số học sinh
Hoàn thành tốt (A+)
Hoàn thành (A)
Chưa hoàn thành (B)
SL
%
SL
%
SL
%
Đầu kì 1
163
34
20,9
66
40,5
63
38,6
Cuối kì 1
163
76
46,6
87
53,4



 Qua kết quả trên cho thấy chất lượng học tập của học sinh đã được nâng lên rõ rệt. Số học sinh chưa hoàn thành không còn. Số học sinh hoàn thành và hoàn thành tốt đều tăng lên đáng kể. Đây cũng chính là động lực để tôi cố gắng hơn nữa trong việc nâng cao chất lượng dạy và học môn Tin học của nhà trường.
III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
	Công việc sáng tác và tổ chức những trò chơi học tập môn Tin học tuy vất vả nhưng tôi tìm thấy niềm vui ở công việc và càng thấy yêu nghề hơn. Bởi vì thông qua các trò chơi này quan hệ cô trò không còn khoảng cách, tìm cảm bạn bè giữa học sinh ngày càng gắn bó, gần gũi hơn. Những giờ học thoải mái, sôi nổi hiệu quả ngày càng tăng, chất lượng học tập của các em được nâng lên nhiều, hạn chế được tình trạng học sinh tiếp thu bài một cách thụ động hoặc học sinh uể oải, buồn ngủ trong giờ Tin học. Không những thế thông qua một số trò chơi còn giúp những học sinh nhút nhát, cá biệt hòa mình vào tập thể. Số lượng học sinh yêu thích môn Tin học ngày càng tăng lên. Chất lượng bài kiểm tra cuối kì 1 khá đồng đều và tiến bộ rõ rệt. 
2. Khuyến nghị
Phòng giáo dục và đào tạo huyện mở lớp tập huấn sách Hướng dẫn học Tin học cho các giáo viên bộ môn Tin học, tập huấn về việc thiết kế bài giảng cho bộ môn. 
Đầu tư hơn nữa về cơ sở vật chất cho Phòng máy tính để mỗi em được thực hành trên một máy tính sẽ thuận lợi cho việc dạy và học môn Tin học.
	Trên đây là đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi, rất mong được sự quan tâm, giúp đỡ đóng góp ý kiến, bổ sung của hội đồng khoa học các cấp để bài sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn.
	Tôi xin chân thành cảm ơn! 
Tôi xin cam đoan đây là SKKN tự tay tôi viết, không sao chép của ai. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.
 Hà Nội, ngày 18 tháng 04 năm 2022
 Người viết
 Trần Thị Tư
Một số hình ảnh minh chứng
Hình 1
	Hình 2
	Hình 3
	Hình 4
Hình 5
	Hình 6
Tài liệu tham khảo 
Sách hướng dẫn Tin học lớp 3
Hình ảnh lấy