Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình MSW Logo môn Tin học Lớp 5

rong đề tài này, tôi sẽ chia sẻ những kinh nghiệm và giải pháp giúp học sinh học say mê hứng thú, yêu thích môn học, biết vận dụng kiến thức của mình vào cuộc sống, hoàn thiện và thành thạo các thao tác khi tương tác với phần mềm MSW Logo, linh hoạt trong khi sử dụng các câu lệnh để giải quyết các bài toán một cách chính sát và khoa học.
+ Giải pháp 1: Cho học sinh nắm chắc về thủ tục trong MSW Logo 
- Thủ tục là một dãy các câu lệnh được thực hiện theo một thứ tự nhất định để hoàn thành một công việc nào đó.
- Thủ tục thường có ba phần; phần đầu, phần thân, phần kết thúc.
- Tên thủ tục được viết liền nhau không có dấu cách, phải có ít nhất một chữ cái, dùng chữ Việt không dấu để đặt tên cho thủ tục.
- Cách viết một thủ tục: Trong ngăn gõ lệnh ta gõ lệnh Edit “tenthutuc.
Ví dụ: Viết thủ tục vẽ hình tam giác ( Edit “tamgiac)
Câu lệnh
Ý nghĩa câu lệnh
Cách gọi
To tamgiac
To là bắt đầu một thủ tục. Sau to là tên thủ tục.
Phần đầu thủ tục
Repeat 3 [ Fd 100 Rt 120]
Các câu lệnh bên trong thân thủ tục.
Phần thân thủ tục
End
Kết thúc một thủ tục.
Phần kết thúc
Lưu lại một thủ tục bằng cách: Gõ lệnh Save “tenthutuc.lgo rồi bấm enter.
Nạp một tệp để làm việc bằng cách: Gõ lệnh Load “tenthutuc.lgo bấm enter.
+ Giải pháp 2: Hướng dẫn học sinh nhận biết, phân biệt các câu lệnh trong phần mềm.
Mỗi một lệnh trong MSW Logo đảm nhận một công việc nhất định vì vậy để giúp học sinh học tốt phần mềm MSW Logo thì trước tiên giáo viên giúp học sinh học thuộc câu lệnh thông qua nhiều hình thức khác nhau như ra bài tập theo hình thức trắc nghiệm chọn câu trả lời đúng sai, kiểm tra bài cũ cả lớp dưới hình thức viết tự luận trên giấy....
Viết đúng cú pháp hiểu được tác dụng của từng câu lệnh: giáo viên ra bài tập dưới hình thức tự luận học sinh làm lại cho đúng cú pháp, đúng yêu cầu của đề bài.
Nhận biết từng thành phần có trong màn hình chính của phần mềm như:
Màn hình chính (sân chơi của rùa).
Cửa sổ lệnh: 
- Ngăn chứa lệnh đã gõ.
- Ngăn gõ lệnh.
Học sinh quan sát giao diện chính của phần mềm MSW Logo và từng bước nhận dạng các câu lệnh cụ thể dưới sự trợ giúp của giáo viên.
Những câu lệnh đầu tiên của MSW Logo.
Lệnh đầy đủ
Tên viết tắt
Hành động của rùa
Home

Rùa về chính giữa sân chơi
ClearScreen
CS
Rùa về vị trí xuất phát xóa toàn bộ sân chơi
ForwarD n
FD n
Rùa tiến về trước n bước
Right k
Rt k
Rùa quay phải k độ
Left k
Lt k
Rùa quay trái k độ
Back n
Bk n
Rùa lùi lại sau n bước
PenUp
Pu
Rùa nhấc bút
PenDown
Pd
Rùa hạ bút
HideTurle
Ht
Rùa ẩn mình
ShowTurle
St
Rùa hiện hình
Clean

Xóa toàn bộ màn hình, rùa vẫn ở vị trí hiện tại
Bye

Thoát khỏi phần mềm MSW Logo
Repeat n [ ]

Câu lệnh lặp
Wait

Rùa tạm dừng

MSW Logo là một ngôn ngữ lập trình, có đầy đủ các đặc điểm của một ngôn ngữ máy tính, xuất phát từ ngôn ngữ LISP, ngôn ngữ của trí tuệ nhân tạo. MSW Logo là ngôn ngữ để học. Để hỗ trợ thực hiện quá trình học và suy nghĩ bằng cách khuyến khích học sinh tìm tòi khám phá. MSW Logo có bảng kí tự, từ khóa riêng, cú pháp riêng và khá chặt chẽ.
Ở lớp 5 học sinh mới được làm quen với phần mềm này và đây cũng là lần đầu tiên học sinh được làm quen với ngôn ngữ lập trình. Do vậy, khi thực hành những câu lệnh của MSW Logo giáo viên cần lưu ý học sinh phải rất cẩn thận khi viết các câu lệnh, tránh để học sinh hiểu tùy tiện, áp dụng những ngôn ngữ thông thường dành cho câu lệnh.
Đứng trước mỗi bài tập, bài thực hành, giáo viên luôn luôn yêu cầu học sinh chia công việc được giao thành những nhiệm vụ nhỏ hơn và cuối cùng dùng những lệnh cơ bản của MSW Logo để thực hiện. Sau khi chia nhỏ và phân tích bài toán, cần rèn luyện cho học sinh cách nhìn tổng hợp bài toán.
Khuyến khích học sinh làm việc tập thể, làm việc theo nhóm .
Trong phần mềm MSW Logo
+ Học sinh phải biết phân biệt từng câu lệnh đã học, phân tích hình mẫu nên sử dụng câu lệnh nào cho phù hợp tương ứng với hình vẽ cần thực hiện. Trước mỗi bài thực hành giáo viên hướng dẫn học sinh phân tích cụ thể hình mẫu, sử dụng thích hợp các câu lệnh để hoàn thành tốt bài thực hành, hướng dẫn học sinh sử dụng từng câu lệnh tương ứng với từng hành động của rùa.
Ví dụ: Bài 1: Tiếp tục với câu lệnh lặp: Bài B4 trang 100 vẽ cánh hoa. Giáo viên cho học sinh quan sát hình phân tích xem trong hình nên sử dụng câu lệnh nào, lặp lại bao nhiêu lần, xác định góc quay của rùa bao nhiêu độ.
Thủ tục 1 tên (duongtron): Sử dụng lệnh Fd 2, Rt 2, Repeat 90 [ ], vẽ nửa đường tròn.
Repeat 90 [ Fd 2 Rt 2]
Thủ tục 2 tên (canhhoa): Sử dụng lệnh Repeat 4 [ ] ra lệnh cho rùa lặp lại 4 lần lệnh 1, mỗi lần vẽ xong nửa đường tròn cho rùa quay phải một góc 90 độ.
Repeat 4 [ duongtron Rt 90]
Tận dụng những nguồn tài nguyên sẵn có của máy vi tính, hoặc truy cập mạng để tìm hiểu thông tin, tìm kiếm tài nguyên trên Iternet phục vụ cho quá trình dạy và học.
Giáo viên có kế hoạch bồi dưỡng để nâng cao kiến thức bản thân đáp ứng được nhưng yêu cầu đổi mới, cập nhập thông tin một cách đầy đủ, chính xác.
Giáo viên nên tận dụng những phương tiện sẵn có của bộ môn tin học áp dụng vào giảng dạy lý thuyết để học sinh dễ quan sát và nhận biết giúp cho buổi học đạt hiệu quả hơn.
+ Giải pháp 3: Giáo viên phân tích bài tập mẫu cho học sinh
Giáo viên hướng dẫn học sinh cách quan sát, phân tích hình mẫu để sử dụng câu lệnh cho phù hợp với bài thực hành để nâng cao chất lượng: Làm nhanh, đúng, chính xác, hiệu quả
Ví dụ:
B1/123 SGK. Viết chương trình gồm một hoặc nhiều thủ tục tạo hình trang trí theo mẫu.
Hình a	 Hình b
- Giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm 2 và chia việc cho từng học sinh cụ thể như:
Hình trang trí được tạo thành bởi 6 hình lục giác đều được xếp chồng lên với nhau, trước hết ta viết một thủ tục vẽ hình lục giác có tên: lucgiac. Viết thủ tục vẽ hình trang trí như trên có tên: hinhoc sử dụng câu lệnh lặp lặp lại 6 lần thủ tục lucgiac sau đó cho rùa quay 60 độ.
Thủ tục 1: Vẽ hình lục giác(lucgiac), dùng lệnh Fd, Rt, Repeat.
Repeat 6 [FD 100 RT 60]
Thủ tục 2: Vẽ hình (hinhhoc) lặp lại thủ tục 1 dùng lệnh Rt, Repeat.
Repeat 6 [lucgiac RT 60]
Repeat 6 [ Repeat 6 [FD 100 RT 60] RT 60]
- Giáo viên cho học sinh thảo luận nhóm 2 và chia việc cho từng học sinh cụ thể như:
Đây là hình cánh quạt của cối xay gió gồm có 8 cánh quạt có hình dạng lá cờ, ở bài này ta dùng các lệnh: Fd, Rt, Bk, Repeat.
Thủ tục 1: Vẽ hình lá cờ (laco): FD 100 Repeat 4 [FD 30 RT 90] BK 100
Thủ tục 2: Vẽ hình cánh quạt (canhquat) lặp lại thủ tục (laco) 8 lần và cho rùa quay góc 45 độ: Repeat 8 [ laco Rt 45]
B2/123 SGK. Viết chương trình gồm một số thủ tục để tạo ra hình trang trí theo mẫu.
Để làm được bài tập này, giáo viên cho cho thảo luận nhóm đôi và chia việc cho từng học sinh cụ thể.
Quan sát hình mẫu ta thấy có 12 hình nhỏ có dạng ngôi nhà, mà mỗi hình ngôi nhà thì được hình thành bởi hình tam giác và hình vuông. Từ đó ta viết các thủ tục như sau:
+ Viết thủ tục vẽ hình vuông, sau khi vẽ xong hình vuông cho rùa tiến về trước 100 bước.
Thủ tục 1: Vẽ hình vuông(hinhvuong): Repeat 4[FD 100 RT 90] FD 100
+ Viết thủ tục vẽ hình tam giác.
Thủ tục 2: Vẽ tam giác(tamgiac): Repeat 3 [FD 100 RT 120]
+ Viết thủ tục vẽ hình ngôi nhà khi đã có thủ tục tamgiac và hinhvuong, trong thân thủ tục 3 ta cho rùa quay phải một góc 30 độ để hình thành mái của ngôi nhà.
Thủ tục 3: Vẽ ngôi nhà(ngoinha) dùng thủ tục 1 và 2: hinhvuong RT 30 tamgiac
+ Viết thủ tục vẽ bánh xe lặp lại thủ tục ngôi nhà 12 lần.
Thủ tục 4 :Vẽ vành bánh xe (banhxe) lặp lại thủ tục 3: Repeat 12 [ ngoinha]
Ví dụ: Bài T2 trang 107 SGK: Cho học sinh quan sát chiếc khăn thêu phân tích hình mẫu có những chi tiết nào, xác định góc quay của rùa, tìm ra các câu lệnh thích hợp hoàn thành bài tập. (Dùng lệnh FD 100 rùa tiến về phía trước, rùa rẽ phải RT 60, RT 45, Repeat 8 [ ] lặp lại 8 lần thủ tục 1 để hoàn thành bài thực hành.)
Viết thủ tục 1 tên lucgiac: Repeat 6 [ Fd 100 Rt 60]
Viết thủ tục 2 tên khantheu lặp lại 8 lần thủ tục 1:
Repeat 8 [lucgiac Rt 45]
Repeat 8 [ Repeat 6 [ Fd 100 Rt 60] Rt 45]
Giúp học sinh phát huy hết khả năng quan sát, nhận biết và dùng các thủ tục, câu lệnh thích hợp để các em hoàn thành bài thực hành trong sách giáo khoa.
+ Giải pháp 4: Tổ chức hoạt động nhóm
Tổ chức dạy học theo nhóm trong sẽ tạo cho học sinh hoàn thành bài vẽ của mình trong khoảng thời gian quy định, giáo viên có bài để đánh giá học sinh ngay tại cuối tiết thực hành, như thế học sinh sẽ biết được những điểm đã làm được và những điểm cần phải bổ sung.
Phát huy được tính tập thể, phối hợp cùng suy nghĩ, cùng làm việc, tranh luận thảo luận để cùng có hướng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, cụ thể hoàn thành yêu cầu bài tập.
Tổ chức dạy học theo nhóm sẽ có lợi cho học sinh vì các em có năng khiếu về lập trình nhưng chưa chắc đã biết cách quan sát, phân tích, diễn tả sự vật bằng lời cho người khác hiểu ý định của mình một cách lưu loát... từ đó học sinh có thể bổ sung cho nhau về cách quan sát, nhận xét; đánh giá sự vật một cách đầy đủ hay theo đúng yêu cầu của bài học, theo sự gợi ý của giáo viên. Giúp các em nhút nhát diễn đạt kém...có điều kiện rèn luyện và dần khẳng định bản thân.
Tổ chức dạy học theo nhóm sẽ nâng cao được vai trò của giáo viên, giáo viên đóng vai trò là người gợi mở, hướng dẫn, kích thích và hỗ trợ học sinh.
Trong giờ thực hành giáo viên nên tạo sự cạnh tranh giữa các nhóm bằng cách phân các nhóm làm bài thực hành sau đó các nhóm nhận xét, chấm điểm (dưới sự hướng dẫn của giáo viên) để tạo sự hào hứng, sáng tạo trong học tập.
2.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Bên cạnh việc đưa ra các giải pháp thực hiện đề tài phải có một biện pháp thực hiện cụ thể, thực hiện thực tế trên lớp học, từ đó thâm nhập tìm hiểu tinh thần học tập của học sinh.
Như vậy qua các biện pháp như đã nêu trên thì biện pháp nào cũng quan trọng tuy nhiên giáo viên phải nắm bắt trình độ học sinh để có những biện pháp phù hợp với đối tượng học sinh.
2.4. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng.
Sau khi thực hiện các biện pháp tôi thấy học sinh nắm bắt bài tốt, kỹ năng thực hành nhanh nhẹn hơn, học sinh say mê, hứng thú yêu thích môn học, khai thác tối đa được sự sáng tạo của học sinh.
Bảng khảo sát học sinh lớp 5A1 đã áp dụng nội dung và biện pháp của đề tài. Tổng số học sinh là 30 em.
Năng lực
Đánh giá học sinh
Số Hs
Tỷ lệ
Tăng/giảm
Hoàn thành tốt
16/30
53%
Tăng 33%
Hoàn thành
13/30
44%
Tăng 7%
Chưa hoàn thành
1/30
3%
Giảm 40%
Mức độ thao tác
Đánh giá học sinh
Số Hs
Tỷ lệ
Tăng/giảm
Thao tác nhanh nhẹn, chính sát
18/30
60%
Tăng 33%
Thao tác đúng
11/30
37%
Giảm 3%
Thao tác chậm, chưa biết thao tác
1/30
3%
Giảm 30%

Từ bảng kết quả trên cho thấy các biện pháp áp dụng vào việc dạy học Tin học ở lớp 5A1 trường TH.Thạnh Phú 4 đã trình bày ở trên giúp các em không những nắm vững được kiến thức cơ bản về tin học mà còn giúp các em học tập phấn khởi hơn, tiếp thu bài nhanh hơn, mạnh dạn hơn, sáng tạo trong học tập, say mê hứng thú, yêu thích môn học, biết vận dụng kiến thức tin học vào áp dụng các lĩnh vực và môn học khác.
Thông qua việc thay đổi cách dạy qua từng tiết học giúp các em thay đổi không khí, để tiết học diễn ra nhẹ nhàng, đạt được hiệu quả tốt hơn.
Học sinh biết tự xử lí những vấn đề nhỏ trong quá trình sử dụng phần mềm. Việc nắm được kiến thức lí thuyết và thực hành trên phần mềm Paint của các em học sinh có cải thiện rõ rệt.
Các em đã biết sử dụng thành thạo phần mềm, giải quyết được các bài toán khó, hiểu được các thuật ngữ trong MSW Logo, sáng tạo qua các cuộc thi nhỏ được tổ chức trong tiết học, các em tự xây dựng cho mình một đề tài riêng phù hợp với bản thân mình hơn.
3. Tính hiệu quả
- Hiệu quả kinh tế:
+ Đề tài đưa ra được các biện pháp hữu hiệu cũng như một số kiến thức trong lập trình MSW Logo dành cho học sinh lớp 5.
+ Học sinh sử dụng thành thạo phần mềm MSW Logo tốt hơn. Tiết dạy cũng trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn, tạo được nhiều hứng thú cho học sinh trong quá trình tiếp thu bài.
+ Tiết kiệm được thời gian, công sức trong việc rèn luyện kỹ năng cho học sinh.
- Lợi ích xã hội:
Hình thành cho học sinh một số phẩm chất và năng lực cần thiết cho người lao động hiện đại như:
+ Góp phần hình thành và phát triển tư duy.
+ Bước đầu hình thành năng lực tổ chức và xử lý thông tin.
+ Có ý thức và thói quen sử dụng máy tính trong hoạt động học tập, lao động xã hội hiện đại.
+ Có thái độ đúng khi sử dụng máy tính các sản phẩm tin học.
+ Bước đầu hiểu khả năng ứng dụng CNTT trong học tập.
C. PHẦN KẾT LUẬN
1. Kết luận
- Để có được tiết dạy tốt, đặc biệt với phần mềm MSW Logo đòi hỏi người giáo viên phải có kĩ năng tổ chức hoạt động tốt, phương pháp phù hợp với học sinh Tiểu học, trong môn Tin học đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi và rèn luyện chuyên môn, đặc biệc là nghiệp vụ sư phạm.
- Qua nghiên cứu lí luận và thực tiễn công tác giảng dạy và học tập môn Tin học của học sinh trường Tiểu học Thạnh Phú 4 đã cho thấy: Việc đưa môn Tin học vào giảng dạy trong trường Tiểu học là rất cần thiết. Để học sinh học tốt môn Tin học thì điều đầu tiên là phải có cơ sở vật chất đầy đủ, học sinh được học và thực hành trực tiếp trên máy vi tính giúp học sinh học tốt và có kĩ năng sử dụng máy tính thành thạo hơn.
- Khi áp dụng các giải pháp trên, những học sinh được học môn Tin học của trường đã biết sử dụng phần mềm. Hầu hết các em đã sử dụng thành thạo các lệnh trong phần mềm để giải quyết các bài toán theo yêu cầu trong sách giáo khoa, và yêu cầu của giáo viên, các em đã biết tự xử lí khi gặp các vấn đề về thao tác trên phần mềm mà không cần nhờ sự trợ giúp của giáo viên. Nhiều em có thể linh hoạt sử dụng các câu lệnh hợp lí.
- Bên cạnh đó giáo viên phải chuẩn bị tốt cho mình các thiết bị dạy học hiện đại phục vụ cho việc học, áp dụng công nghệ thông tin và giảng dạy trong quá trình dạy học đặc biệt là các phần mềm giảng dạy, giúp giáo viên chủ động trong quá trình giảng dạy.
2. Phạm vi áp dụng sáng kiến
Sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “Một số kinh nghiệm trong giảng dạy chương trình Lập trình Microsoft Windows Logo môn Tin học lớp 5” đã được áp dụng thực tiễn ở Học kỳ I, năm học 2021 - 2022 tại trường Tiểu học Thạnh Phú 4 đạt hiệu quả cao. Tôi sẽ tiếp tục áp dụng thực hiện đề tài này tại đơn vị cho những năm học sau.
3. Phạm vi ảnh hưởng
Sáng kiến này có khả năng nhân rộng trong phạm vi các trường trên địa bàn xã Thạnh Phú, huyện Cờ Đỏ, TP.Cần Thơ.
Trên đây là một số biện pháp tôi đã áp dụng vào dạy Tin học lớp 5A1 trường TH Thạnh Phú 4, tuy bản thân đã rất tích cực nghiên cứu tìm tòi song vẫn còn có những hạn chế nhất định. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của hội đồng trường và hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến của tôi đạt được hiệu quả cao hơn.
Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trên là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Xin chân thành cảm ơn.

Thạnh Phú, ngày 15 tháng 4 năm 2022
Người viết
Trần Hữu Phước

NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG
.
.
.
.
.
.
.
.
.
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC HUYỆN
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
MỤC LỤC