Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng phần mềm Macromedia Flash thiết kế mô hình động mô tả thuật toán trong dạy học Pascal

óng dừng lại bất kì lúc nào trong khi chuyển động.
Nhấn nút Rew để quả bóng quay trở lại vị trí xuất phát.
Mô hình hoạt động của câu lệnh lặp với số lần biết trước
Mục đích của mô hình: Thể hiện hoạt động của câu lệnh lặp với số lần biết trước. Với mô hình động này, quả bóng sẽ thể hiện đường đi của câu lệnh.
Cách thức hoạt động: 
Nhấn nút Play để bắt đầu, quả bóng sẽ chuyển động tới gán BIẾN ĐẾM := GIÁ TRỊ ĐẦU, sau đó tới kiểm tra điều kiện BIẾN ĐẾM <= GIÁ TRỊ CUỐI. 
Nếu điều kiện đúng (Nhấn nút ĐÚNG) quả bóng sẽ chuyển động qua CÂU LỆNH và tăng biến đếm lên 1 đơn vị (BIẾN ĐẾM := BIẾN ĐẾM + 1) và quay trở lại kiểm tra điều kiện.
Nếu điều kiện sai (Nhấn nút SAI) BIẾN ĐẾM > GIÁ TRỊ CUỐI quả bóng sẽ chuyển động tới KẾT THÚC.
Nhấn nút Stop để quả bóng dừng lại bất kì lúc nào trong khi chuyển động.
Nhấn nút Rew để quả bóng quay trở lại vị trí xuất phát.
Mô hình hoạt động của câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước
Mục đích của mô hình: Thể hiện hoạt động của câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước. Với mô hình động này, quả bóng sẽ thể hiện đường đi của câu lệnh.
Cách thức hoạt động: 
Nhấn nút Play để bắt đầu, quả bóng sẽ chuyển động tới kiểm tra ĐIỀU KIỆN.
Nếu điều kiện đúng (Nhấn nút ĐÚNG) quả bóng sẽ chuyển động qua CÂU LỆNH và quay trở lại kiểm tra điều kiện.
Nếu điều kiện sai (Nhấn nút SAI) quả bóng sẽ chuyển động qua tới KẾT THÚC.
Nhấn nút Stop để quả bóng dừng lại bất kì lúc nào trong khi chuyển động.
Nhấn nút Rew để quả bóng quay trở lại vị trí xuất phát.
Ví dụ: Nhập số nguyên N, sau đó tính tổng S = 1 + 2 + 3+  + N
Mục đích của mô hình: Thể hiện hoạt động của thuật toán tính tổng S
S = 1 + 2 + 3+  + N 
Với mô hình động này, quả bóng sẽ thể hiện đường đi của thuật toán và cụ thể là cách thức câu lệnh For to do thực hiện trong thực tế.
Cách thức hoạt động: 
Nhấn nút Play để bắt đầu, quả bóng sẽ chuyển động tới lệnh NHẬP N. Lúc này người dùng sẽ nhập số nguyên N vào Textbox bên cạnh. 
Ví dụ: nhập N = 10.
Nhấn nút Play để bắt đầu, quả bóng sẽ chuyển động tới gán biến đếm i := 1 và tổng S := 0, sau đó tới kiểm tra điều kiện i <= 10. 
Nếu điều kiện đúng (i <= 10) quả bóng sẽ chuyển động qua thực hiện lệnh cộng vào tổng S biến đếm i (S := S + i) và tăng biến đếm i lên 1 đơn vị (i := i +1) và quay trở lại kiểm tra điều kiện.
Với việc sử dụng câu lệnh For i := 1 to N do S := S + i; (trong trường hoqpj này N = 10) chương trình sẽ thực hiện lặp đi lặp lại hoạt động “Kiểm tra điều kiện, thực hiện lệnh cộng vào tổng S biến đếm i (S := S + i) và tăng biến đếm i lên 1 đơn vị (i := i +1) và quay trở lại kiểm tra điều kiện” 10 lần. 
 Tới lần lặp thứ 11, giá trị của biến đếm i = 11 điều kiện sai (i >10), quả bóng sẽ chuyển động qua câu lệnh xuất ra giá trị tổng S (XUẤT(S)) và đi tới KẾT THÚC.
Kết quả cuối cùng qua mô hình động trên sau khi nhập số nguyên N = 10 ta thu được giá trị tổng S = 55.
Nhấn nút Stop để quả bóng dừng lại bất kì lúc nào trong khi chuyển động.
Nhấn nút Play để quả bóng tiếp tục chuyển động.
Nhấn nút Rew để quả bóng quay trở lại vị trí xuất phát.
Giải pháp, biện pháp
Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
 Mục tiêu của giải pháp
Tăng cường khả năng ứng dụng công nghệ thông tin vào trong bài giảng của giáo viên, nâng cao chất lượng bộ môn Tin học trong Nhà trường. 
Tìm ra nguồn học sinh có năng lực để bồi dưỡng, ôn thi học sinh giỏi. 
Xây dựng nền tảng kiến thức lập trình, giúp học sinh tự tin trong quá trình học tập, hiểu rõ được lợi ích của ngôn ngữ lập trình và ứng dụng của nó trong thực tế cuộc sống.
 Mục tiêu của biện pháp
Giúp học sinh hiểu được cú pháp cũng như cách thức hoạt động của các câu lệnh trong ngôn ngữ lập trình Pascal.
Hiểu được thuật toán của các bài toán trong thực tế, cách thức hoạt động của các thuật toán này. 
Biết được thông tin cần đưa vào, thông tin xuất ra và cách thức hoạt động của câu lệnh trong bài toán. Vận dụng mô tả giải được các bài toán tương tự trên máy tính thông qua ngôn ngữ lập trình Pascal.
Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp
 Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp
Nội dung: Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong dạy học. Nghiên cứu thêm các phần mềm mới hỗ trợ trong công tác soạn giảng. 
Cách thức thực hiện: Nghiên cứu phần mềm Macromedia Flash để thiết kế một số mô hình động mô tả các thuật toán của các bài toán trong chương trình Tin học lớp 8, sau đó kết hợp vào các bài giảng điện tử để giúp học sinh hiểu rõ hơn về thuật toán và câu lệnh trong Pascal.
 Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
Nội dung: Sử dụng phần mềm Macromedia Flash để thiết kế một số mô hình động mô tả các thuật toán của các bài toán trong chương trình Tin học lớp 8 giúp học sinh hiểu được cú pháp cũng như cách thức hoạt động của các câu lệnh trong ngôn ngữ lập trình Pascal như: Câu lệnh điều kiện (If then), câu lệnh lặp với số lần biết trước (For do), câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước (While do).
Cách thức thực hiện:
Tổng hợp nội dung một số câu lệnh quan trọng trong chương trình Tin 8
Câu lệnh điều kiện dạng thiếu:
Cú pháp: IF then ;
Hoạt động: Chương trình sẽ kiểm tra điều kiện. Nếu điều kiện được thoả mãn, chương trình sẽ thực hiện câu lệnh sau từ khoá then, ngược lại câu lệnh đó bị bỏ qua.
Câu lệnh điều kiện dạng đủ:
Cú pháp: If then Else ;
Hoạt động: Chương trình sẽ kiểm tra điều kiện. Nếu điều kiện được thoã mãn, chương trình sẽ thực hiện câu lệnh 1 sau từ khoá then, ngược lại câu lệnh 2 sẽ thực hiện.
Câu lệnh lặp với số lần biết trước
Cú pháp: For := to do ;
Hoạt động của vòng lặp:
	B1: Biến đếm nhận giá trị đầu
	B2: Kiểm tra nếu thì thực hiện câu lệnh.
	B3: Biến đếm tự động tăng lên 1 đơn vị và quay lại B2.
	B4: Nếu > thì thoát ra khỏi vòng lặp.
Câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước
Cú pháp: While do ;
Hoạt động:
	B1. Kiểm tra điều kiện.
	B2. Nếu điều kiện đúng thực hiện câu lệnh và quay lại B1. 
	B3: Nếu điều kiện sai thì câu lệnh sẽ bị bỏ qua và thoát khỏi vòng lặp.
Vẽ các sơ đồ hoạt động của các câu lệnh và thuật toán theo quy tắc của ngôn ngữ lập trình đặt ra:
Ta có thể sử dụng các phần mềm vẽ hình học, các phần mềm đồ họa hoặc các công cụ vẽ trong phần mềm Microsoft Word để vẽ các sơ đồ đơn giản mô tả cho các thuật toán và hoạt động của câu lệnh trong ngôn ngữ lập trình Pascal.
Lưu ý: Các hình vẽ phải được vẽ đúng theo quy ước của ngôn ngữ lập trình.
Dưới đây là một vài sơ đồ mô tả hoạt động của các câu lệnh:
Câu lệnh điều kiện dạng thiếu:
SAI
ĐÚNG
BẮT ĐẦU
ĐIỀU KIỆN
CÂU LỆNH
KẾT THÚC
Câu lệnh điều kiện dạng đủ:
SAI
ĐÚNG
BẮT ĐẦU
ĐIỀU KIỆN
CÂU LỆNH 1
KẾT THÚC
CÂU LỆNH 2
Câu lệnh lặp với số lần biết trước
SAI
ĐÚNG
Câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước
SAI
ĐÚNG
Thiết kế mô hình động cho các thuật toán và câu lệnh Pascal bằng phần mềm Macromedia Flash.
Nghiên cứu về cách sử dụng và các câu lệnh trong phần mềm Macromedia Flash để thiết kế các mô hình động mô tả các thuật toán trong ngôn ngữ lập trình Pascal như các thuật toán có sử dụng tới câu lệnh điều kiện IF... THEN, vòng lặp với số lần biết trước FOR... TO... DO, vòng lặp với số lần chưa biết trước WHILE... DO.
Qua quá trình nghiên cứu phần mềm Macromedia Flash tôi đã thiết kế thành công một số mô hình động tương ứng với các sơ đồ hoạt động trên để hỗ trợ hoạt động dạy và học (có file mô hình động kèm theo trong đĩa CD).
Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp
Điều kiện thực hiện giải pháp
Cơ sở vật chất nhà trường phải đảm bảo, có các thiết bị máy móc như máy vi tính, máy chiếu hỗ trợ trong quá trình giảng dạy.
Nhà trường cần tạo điều kiện hỗ trợ tập huấn cho giáo viên để giáo viên hiểu rõ về cách thức sử dụng phần mềm Macromedia Flash.
Điều kiện thực hiện biện pháp
Giáo viên cần có kiến thức về tin học, cụ thể là kiến thức cơ bản về lập trình và tiếng anh chuyên ngành. Giáo viên cần hiểu rõ thuật toán và quy ước vẽ thuật toán trong ngôn ngữ lập trình.
Giáo viên phải kiên trì, đầu tư thời gian cho công tác soạn giảng. Thường xuyên cập nhật làm mới kiến thức của mình. Cần phải hiểu cách sử dụng phần mềm Macromedia Flash. Có thể nghiên cứu tự học trên các trang Website chia sẻ và học tập Flash trên mạng internet như: 
Máy tính của giáo viên thực hiện phải được chạy trên hệ điều hành hệ điều hành Windows 2000, Window XP trở lên và phải được cài đặt phần mềm Macromedia Flash 8.
Ta có thể download phần mềm Macromedia Flash phiên bản mới nhất theo đường dẫn sau:  hoặc download trên các trang website học tập phần mềm Flash.
Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các giải pháp ở trên có tác dụng định hướng để đưa ra những biện pháp hiệu quả. Góp phần điều chỉnh các biện pháp một cách chính xác và khoa học nhất. Ngược lại, các biện pháp đã nêu ra ở trên có vai trò quyết định tới sự thành công của các giải pháp. Nó là cơ sở, động lực, mục đích của nhận thức, của giải pháp. Nhờ những mô hình động mô tả các thuật toán trong Pascal giúp học sinh có cái nhìn trực quan, sinh động về thuật toán, từ đó nhanh chóng hiểu và áp dụng với những bài tập mới. 
Các biện pháp phản ánh chất lượng của bộ môn Tin học nói chung và chất lượng của học sinh trong quá trình học tập ngôn ngữ lập trình Pascal nói riêng. 
Thông qua các biện pháp nói trên đã góp phần đưa công nghệ thông tin vào các tiết dạy nhiều hơn. Giúp học sinh trực tiếp nhận thức được những giá trị, kết quả đầu tiên mà ngôn ngữ lập trình mang lại. Giúp các em hiểu rõ hơn về lợi ích của tin học, của ngôn ngữ lập trình cũng như định hướng nghề nghiệp cho các em sau này.
Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Kết quả thu được qua khảo nghiệm
Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi trực tiếp tham gia trong quá trình giảng dạy và hướng dẫn học sinh thực hiện trong 2 năm học 2013 – 2014 và 2014 – 2015, tôi nhận thấy việc ứng dụng mô hình động trong quá trình dạy học rất quan trọng và hữu ích, góp phần nâng cao chất lượng học sinh. 
Khi sử dụng mô hình động giúp mô tả thuật toán Pascal trong các tiết dạy của mình, tôi thu được kết quả như sau:
Năm học 2013 – 2014
Trong học kì II năm học 2013 – 2014, trong quá trình giảng dạy, tôi đã tiến hành thực nghiệm ở 2 lớp 8A và 8D. Kết quả xếp loại học lực môn Tin học trong học kì II năm học 2013 - 2014 giữa 4 lớp khối 8 có kết quả như sau:
Lớp
Số HS khảo sát
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
8A
38
04
10,5%
19
50,0%
14
36,9%
01
2,6%
0
0,0%
8B
39
0
0,0%
15
38,5%
15
38,5%
08
20,5%
01
2,5%
8C
41
01
2,4%
24
58,5%
15
36,6%
01
2,5%
0
0,0%
8D
36
27
75,0%
08
22,2%
01
2,8%
0
0,0%
0
0,0%
Năm học 2014 – 2015
Trong học kì I năm học 2014 – 2015, trong quá trình giảng dạy, tôi đã tiến hành thưc nghiệm ở 2 lớp 8A và 8D. Kết quả xếp loại học lực môn Tin học trong học kì I năm học 2014 - 2015 giữa 4 lớp khối 8 có kết quả như sau:
Lớp
Số HS khảo sát
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
8A
38
11
28,9%
09
23,7%
14
36,9%
04
10,5%
0
0,0%
8B
37
08
21,6%
15
40,6%
12
32,4%
02
5,4%
0
0,0%
8C
39
07
18,0%
09
23,1%
13
33,3%
08
20,5%
02
5,1%
8D
36
26
72,2%
10
27,8%
0
0,0%
0
0,0%
0
0,0%
Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
Với việc sử dụng phần mềm Macromedia Flash để thiết kế mô hình động mô tả thuật toán trong ngôn ngữ lập trình Pascal, đã giúp mở ra một hướng đi mới trong dạy và học lập trình. 
Người học có thể hiểu một cách trực quan, hiểu sâu hơn các vấn đề của thuật toán, từ đó nhanh chóng nắm bắt được vấn đề. Chủ động sáng tạo và phát huy được khả năng của mình đối với ngôn ngữ lập trình Pascal.
Các mô hình động mô tả thuật toán trong ngôn ngữ lập trình Pascal còn giúp cho hoạt động dạy và học Tin học trong nhà trường được ứng dụng công nghệ thông tin nhiều hơn. Giúp các em nhận thức ngay từ ban đầu lợi ích của việc công nghệ thông tin, của ngôn ngữ lập trình và của việc cần thiết phải học tập và trau dồi kĩ năng Tin học. Góp phần tìm kiếm, phát hiện được những tài năng trẻ lập trình để có thể bồi dưỡng thành những tài năng trẻ, đưa thế hệ trẻ tương lai, mầm non của đất nước theo kịp với xu hướng hội nhập quốc tế.
PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
Kết luận
Với chương trình Tin học THCS hiện thời, ngôn ngữ lập trình Pascal được hướng tới cho học sinh khối 8. Lứa tuổi này các em chưa hình thành rõ ràng tư duy logic. Bởi vậy để hướng dẫn học sinh hiểu được các thuật toán trừu tượng trong Pascal, giáo viên cần phải đầu tư rất nhiều cho bài dạy của mình. Sử dụng phần mềm Macromedia Flash có thể tạo được các mô hình động mô tả thuật toán trong chương trình Tin học 8 cụ thể như:
Mô hình hoạt động câu lệnh điều kiện dạng thiếu.
Mô hình hoạt động câu lệnh điều kiện dạng đủ.
Mô hình hoạt động câu lệnh lặp với số lần chưa biết trước.
Mô hình hoạt động câu lệnh câu lệnh lặp với số lần biết trước.
Các mô hình thuật toán của các bài toán trong thực tế.
Việc sử dụng phần mềm Macromedia Flash để thiết kế mô hình động mô tả thuật toán trong ngôn ngữ lập trình Pascal, đã đem lại hiệu quả cao hơn khi giáo viên chỉ sử dụng hình ảnh tĩnh sau đó mô tả qua lời nói hoặc sử dụng trực tiếp trên Pascal trong hoạt động dạy học. Thông qua quá trình tôi tiến hành thực hiện tại một số lớp tôi phụ trách giảng dạy, kết quả bước đầu có nhiều khả quan, đa số các em đã hiểu được cách hoạt động của các câu lệnh và vận dụng vào giải các bài tập khác nhau. Điều quan trọng, hầu hết các em hứng thú với bộ môn và có thái độ nghiêm túc khi thực hành. Đồng thời, qua đó cũng nâng cao trình độ, kĩ năng sử dụng CNTT, cũng như khả năng lập trình của giáo viên, tác phong học tập thông qua sử dụng CNTT của học sinh ngày nay.
Kiến nghị
Lợi ích và hiệu quả của sử dụng phần mềm Macromedia Flash để thiết kế mô hình động mô tả thuật toán trong ngôn ngữ lập trình Pascal đã được thấy rõ. Tuy nhiên để nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng CNTT vào dạy học tích cực cho giáo viên Tin học, cần có một số biện pháp:
Nhà trường cần trang bị cở sở vật chất, trang thiết bị CNTT đáp ứng tốt nhu cầu dạy học của giáo viên và học sinh. Nâng cao trình độ, kĩ năng sử dụng các công cụ CNTT vào dạy học cho giáo viên, qua các đợt tập huấn bồi dưỡng về CNTT.
Từng bước tạo được phương pháp học tập cho học sinh thích ứng với phương pháp dạy học có sử dụng các công cụ CNTT.
Trên đây là nội dung đề tài sáng kiến kinh nghiệm mà tôi đã nghiên cứu và thực nghiệm. Do thời gian hạn chế, trong sáng kiến kinh nghiệm này không tránh khỏi những sai sót về chính tả, rất mong đồng nghiệp góp ý để bài sáng kiến kinh nghiệm hoàn thiện hơn. Đồng thời tôi mong rằng với chút ít kinh nghiệm của mình có thể góp phần nhỏ trong việc giảng dạy để nâng cao chất lượng bộ môn. 
Tôi xin chân thành cảm ơn!
	KrôngAna, tháng 25 tháng 12 năm 2014	
	Người viết
	Nguyễn Thị Thương
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Tin học dành cho THCS quyển 3 – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
Bài tập Tin học dành cho THCS quyển 3 – Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
Phần mềm Macromedia Flash và hướng dẫn sử dụng từ trang web http:\\ Macromediaflash.com 
Trang Web chia sẻ và học tập Flash: 
Nguồn tham khảo qua mạng Internet.
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN CẤP TRƯỜNG
	CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN CẤP HUYỆN
	CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG