Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng trò chơi tạo hứng thú học môn Tin học cho học sinh lớp 5

hiều thời gian.
Các biện pháp
Sử dụng trò chơi phù hợp với học sinh lớp 5 và đặc trưng của môn Tin học
Các hoạt động dạy và học của môn Tin học là trên máy tính, vì vậy giáo viên có thể thiết kế trò chơi để học sinh có thể ứng dụng máy tính. Cùng với đó là học sinh lớp 5 đã thành thạo các thao tác với chuột, bàn phím, biết sử dụng và quản lí các phần mềm ứng dụng trong chương trình học, biết giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính, hiểu và tuân theo các nguyên tác cơ bản trong chia sẻ và trao đổi thông tin, các em hoàn toàn có thể tương tác trực tiếp trên máy tính. Thế nên các trò chơi giáo viên đưa vào bài dạy cũng cần phải phong phú, với nhiều chủ đề, nhiều dạng câu hỏi, hình thức khác nhau.
Có rất nhiều phần mềm hỗ trợ thiết kế trò chơi trên máy tính như: Phần mềm Powerpoint, Ispring suite, Storyline, hay các trò chơi trực tuyến từ Kahoot.com, Quizizz.com, hoặc công cụ Ms Form của Microsoft, giáo viên có thể lựa chọn phần mềm phù hợp với khả năng của mình và phù hợp với nội dung của bài, tuy nhiên giáo viên nên chọn thiết kế những trò chơi giúp tất cả học sinh vừa có thể quan sát, vừa thực hiện, hoặc tương tác được trực tiếp trên máy tính.
* Một số ví dụ minh họa việc sử dụng trò chơi phù hợp với học sinh lớp 5 và đặc trưng của môn Tin học mà tôi đã thực hiện tại trường tôi đang công tác.
Ví dụ 1: Trò chơi tạo từ phần mềm Powerpoint
Từ phần mềm Powerpoint giáo viên có thể tạo nhiều trò chơi với nhiều dạng khác nhau. Với dạng trò chơi này các em có thể trao đổi, trả lời trực tiếp câu hỏi trên màn hình. Giáo viên có thể đưa vào hoạt động khởi động hoặc củng cố kiến thức. Giúp học sinh nhớ kiến thức, biết vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi.
Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Ai nhanh ai đúng”
Ở trò chơi “Ai nhanh ai đúng” này tôi đã thiết kế rất từ phần mềm Powerpoint, để tất cả học sinh cùng được tham gia trả lời tôi đặt các phương án trả lời theo số thứ tự từ 1 đến 4, sau đó cho các em thảo luận và giơ tay theo phương án mà mình chọn. Học sinh đã rất hào hứng khi được chơi trò chơi.
Ví dụ 2: Trò chơi kéo thả do tôi tự thiết kế từ phần mềm Ispring suite
Hình ảnh trò chơi “Kéo thả”
Với dạng trò chơi này học sinh có thể thực hiện thao tác kéo thả chuột trên máy tính cá nhân hoặc dùng tay kéo thả với bảng thông minh, có thể áp dụng vào hoạt động khởi động, hình thành kiến thức mới, luyện tập thực hành, hoặc hoạt động vận dụng, củng cố. Trò chơi này giúp học sinh ghi nhớ kiến thức, khả năng tư duy, vận dụng kiến thức vào thực hành, luyện tập thao tác sử dụng chuột, biết hợp tác, chia sẻ, giúp đỡ bạn trong quá trình học tập..
Ví dụ 3: Trò chơi trực tuyến từ trang Quizizz.com
Đây là một trò chơi trực tuyến, học sinh thực hiện cá nhân trên máy tính bằng cách truy cập internet vào trang Quizizz.com, nhập mã (code) mà giáo viên cung cấp để trả lời các câu hỏi hiện ra trên màn hình, do vậy tất cả các em đều được tương tác, trả lời câu hỏi. Sau khi học sinh chọn đáp án trong mỗi câu hỏi phần mềm sẽ tự động hiển thị kết quả, do đó học sinh biết mình đã trả lời đúng hay sai, từ đó có thể tự củng cố kiến thức cho bản thân. Trò chơi trực tuyến Quizizz còn xếp thứ hạng ngay khi trò chơi kết thúc nên các em rất hào hứng và cố gắng làm tốt để chinh phục vị trí cao hơn.
Hình ảnh học sinh lớp 5A tham gia trò chơi trên Quizizz
Hình ảnh bảng kết quả khi kết thúc trò chơi Quizizz
Với mỗi bài học giáo viên có thể trò chơi Quizizz vào phần khởi động hoặc củng cố kiến thức. Quizizz cũng có nhiều hình thức câu hỏi như: câu hỏi tự luận, trắc nghiệm, điền khuyết, ghép nối, tùy vào nội dung bài học giáo viên có thể tạo câu hỏi trong trò chơi với các dạng khác nhau để tránh cho học sinh sự nhàm chán. Việc tạo câu hỏi trên Quizizz cũng rất đơn giản, chỉ cần giáo viên đọc hướng dẫn là có thể làm được.
Các trò chơi phong phú, đa dạng và có tính mới
Việc sử dụng trò chơi tạo được hứng thú học tập cho học sinh, tuy nhiên việc sử dụng lặp đi lặp lại một vài trò chơi sẽ gây ra sự nhàm chán, vì vậy giáo viên phải luôn tìm hiểu thêm trò chơi khác, khai thác, tận dụng nguồn tài nguyên sẵn có trên mạng Internet hoặc thiết kế các trò chơi mới, phong phú, đa dạng giúp các em hào hứng hơn.
Để kích thích sự tò mò, muốn khám phá bài học của học sinh lớp 5 thì giáo viên phải luôn có sự sáng tạo, đổi mới trong mỗi trò chơi mà mình sẽ đưa
vào bài học, với một trò chơi có thể thay đổi nhiều hình thức khác nhau tạo sự ngạc nhiên cho học sinh, vừa giúp HS được thay đổi các hoạt động học tập trên lớp, giúp HS phối hợp các hoạt động trí tuệ với các hoạt động vận động.
Ví dụ: Với ý tưởng của vòng quay “Chiếc nón kì diệu” trên truyền hình tôi đã linh hoạt chuyển thành trò chơi “Gọi tên ngẫu nhiên” và vẫn vòng quay đó tôi lại chuyển thành “Vòng quay may mắn”.
Hình ảnh trò chơi “Gọi tên ngẫu nhiên”
Ở trò chơi “Gọi tên ngẫu nhiên” giáo viên có thể trực tiếp điều khiển vòng quay hoặc gọi một học sinh lên thực hiện quay, khi vòng quay dừng lại ở tên học sinh nào thì em đó sẽ được quyền trả lời câu hỏi mà giáo viên đưa ra. Giáo viên có thể thay đổi cách chơi như khi học sinh trả lời đúng sẽ được quyền quay vòng quay và gọi bạn tiếp theo để tăng thêm sự hứng thú cho học sinh khi tham gia trò chơi.
Hình ảnh học sinh tham gia trò chơi “Gọi tên ngẫu nhiên”
Hình ảnh trò chơi “Vòng quay may mắn”
Học sinh đã rất hứng thú khi được tham gia “Vòng quay may mắn” và trả lời câu hỏi, vì số điểm mà các em nhận được chính là số mà các em tự quay được. Qua trò chơi này giúp học sinh hứng thú tham gia vào hoạt động học tập và yêu thích học môn Tin học hơn.
Sử dụng âm thanh, hình ảnh sinh động trong mỗi trò chơi
Học sinh luôn ấn tượng và nhớ mãi về những màu sắc, hình ảnh và âm thanh sinh động. Mỗi trò chơi không chỉ giúp các em khắc sâu kiến thức mà còn được tiếp xúc điều mới lạ, đó là điều mà mỗi giáo viên nên làm.
Để làm được những trò chơi ấn tượng tôi đã tham khảo một số trang web sau:
Trang lấy màu sắc: Coolors, BrandColor
Trang lấy hình ảnh: pixabay.com, Pexels, The Stocks, vi.pngtree.com.
Trang lấy âm thanh: Designers Pics, SoundBible Free Sound Effects Ví dụ 1: Trò chơi “Giúp bạn qua sông”
Với trò chơi này tôi đã sưu tầm Game “Qua sông” trên mạng Interner, sau đó tôi cải biến theo nội dung bài học, thay hình ảnh nhân vật là các bạn nhỏ được tải từ trang pixabay.
Hình ảnh học sinh điều khiển trò chơi “Giúp bạn qua sông”
Ví dụ 2: Trò chơi “Đánh bay Covid”: tôi thay hình ảnh nhân vật trong trò chơi là các hình ảnh được được tải từ trang vi.pngtree.com.
Hình ảnh trò chơi “Đánh bay Covid”
Sử dụng trò chơi phù hợp với nội dung mỗi bài học, liên hệ với một số môn học khác
Với mỗi bài học khác nhau giáo viên lựa chọn trò chơi phù hợp với nội dung của bài để giúp học sinh có thể học tập một cách tốt nhất.
Sử dụng trò chơi phải có mục tiêu rõ ràng, phân bổ thời gian hợp lí. Giáo viên lựa chọn đưa trò chơi vào hoạt động nào trong bài cũng rất quan trọng, vừa giúp học sinh tiếp thu kiến thức, vừa không làm mất quá nhiều thời gian của các hoạt động học tập khác.
Cung cấp lượng kiến thức vừa đủ cho HS trong mỗi trò chơi để HS có thể hoàn thành.
Tận dụng những phương tiện sẵn có của phòng Tin học như tivi, máy tính, loa áp dụng vào các trò chơi để học sinh vừa quan sát, vừa nghe và nhận biết, giúp nắm bắt kiến thức vận dụng vào học có hiệu quả hơn.
Liên hệ với các môn học khác trong chương trình học của các em để các em có kiến thức tổng quát nhất.
Ví dụ: Trò chơi “Con vật yêu thích của em” có thể giúp các em liên hệ tới thế giới động vật trong phân môn Tự nhiên xã hội, các em được chọn con vật mình yêu thích rồi trả lời câu hỏi khi bấm vào hình ảnh con vật.
Sử dụng trò chơi vào dạy học phải chú ý đến thái độ học tập và khả năng nhận thức của từng học sinh, nhất là học sinh còn chậm
Quan tâm đến từng đối tượng học sinh, nhất là những học sinh còn chậm, những học sinh còn lúng túng nhút nhát khi tham gia trò chơi. Từ thực tế giảng dạy ở trường tôi nhận thấy phần đông học sinh lớp 5 thích trò chơi. Bên cạnh đó vẫn có một số em rất thờ ơ, không hứng thú. Vì vậy việc khắc phục tâm lý cho những em học sinh này để các em tích cực hơn. Dựa vào tâm lý của học sinh là thích khen ngợi, động viên và hay tò mò nên trong mỗi trò chơi tôi thường khen ngợi và động viên các em kịp thời. Từ đó các em sẽ không chán nản có hứng thú và ham học hơn.
Hơn nữa khi giáo viên áp dụng trò chơi và bài dạy cần chú ý đến luật chơi đơn giản để HS dễ nhớ, dễ thực hiện. Cần đưa ra các cách chơi có nhiều HS tham gia để tăng cường kỹ năng học tập hợp tác, các bạn nhanh hơn có thể giúp các bạn chậm hơn.
KẾT QUẢ VÀ ỨNG DỤNG
* Kết quả
Qua các tiết dạy học sinh lớp 5 có áp dụng trò chơi do tôi tự thiết kế, tôi nhận thấy đã tạo ra được một môi trường học tập thoải mái và thú vị, hỗ trợ rất nhiều cho quá trình dạy và học. Đó là môi trường có các hoạt động và nội dung phù hợp, ý nghĩa đối với học sinh, giúp các em hiểu hơn về mục đích học tập. Trong môi trường đó, giáo viên chia sẻ với học sinh mục tiêu học tập và kết quả mong đợi, động viên các em học tập tốt để đạt được mục tiêu đó. Các em tích cực tham gia vào các hoạt động học, thoải mái sau mỗi tiết học, khắc sâu được kiến thức hơn, hứng thú và yêu thích môn Tin học hơn.
Trong một năm áp dụng biện pháp vào giảng dạy tin học khối 5, cuối năm học 2020-2021 (tháng 5/2021) tôi đã tiến hành khảo sát học sinh lớp 5 trường tôi đang công tác với 2 nội dung.
- Nội dung khảo sát 1: Sự hứng thú học tập của học sinh
Bảng 3: Kết quả khảo sát sự hứng thú học tập của học sinh lớp 5 cuối năm học 2020-2021
Tổng số học sinh
lớp 5
Học sinh
tích cực, chủ động tham gia vào các hoạt động học tập

Học sinh
tham gia vào các hoạt động học tập
Học sinh chưa tham gia vào
các hoạt động học tập
Số
lượng

%
+
(-) %
Số
lượng

%
+
(-) %
Số
lượng

%
+
(-) %
81
35
44.4
+34.5
44
54.3
+11.1
1
1.2
-45.7
Nội dung khảo sát 2: Kết quả học tập của học sinh
Bảng 4: Kết quả khảo sát chất lượng học sinh lớp 5 cuối năm học 2020-
2021
Tổng số học sinh
lớp 5

Học sinh hoàn thành tốt

Học sinh hoàn thành

Học sinh chưa hoàn thành
Số
lượng

%
+
(-) %
Số
lượng

%
+
(-) %
Số
lượng

%
+
(-) %
81
36
44.4
+35.8
45
55.6
+1.3
0
0
-37.1
Nhìn vào kết quả bảng 3 và bảng 4 ta nhận thấy sau khi thực hiện biện pháp số học sinh tích cực, chủ động, học sinh tham gia vào các hoạt động học tập tăng lên, số học sinh hoàn thành tốt môn Tin học tăng đáng kể, học sinh chưa hoàn thành không còn. Qua đó cho thấy rằng học sinh lớp 5 đã hứng thú học môn Tin học.
Như vậy biện pháp sử dụng trò chơi vào việc dạy học Tin học lớp 5 như đã trình bày ở trên giúp các em không những vừa chơi vừa học, thoải mái tiếp thu kiến thức mới của bài học mà còn nắm chắc kiến thức hơn. Từ đó tạo tiền đề, nền móng vững chắc cho các em tiếp tục học tốt ở môn Tin học ở những năm tiếp theo trong chương trình phổ thông và khi các em học tốt bộ môn Tin học sẽ giúp cho các em ứng dụng vào học tập các môn học khác được tốt hơn.
Ứng dụng
Biện pháp tôi đưa ra ứng dụng với học sinh lớp 5, môn Tin học tại trường tôi đang công tác, ngoài ra còn có thể ứng dụng với những trường có điều kiện máy tính tương đồng trên địa bàn toàn tỉnh Bắc Giang.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận
Qua thực hiện biện pháp tôi thực hiện, tôi thấy học sinh lớp 5 trường tôi có rất nhiều tiến bộ trong học tập môn Tin học, các em phát triển cả về tâm lý và năng lực bản thân. Khi các em có niềm say mê học tập thì việc truyền thụ kiến thức sẽ thuận lợi hơn, giờ học sổi nổi và hiệu quả hơn. Trò chơi có nhiều học sinh tham gia sẽ tạo cơ hội rèn luyện kỹ năng học tập hợp tác cho học sinh.
Sử dụng trò chơi vào dạy học giúp giáo viên tổ chức học tập cộng tác theo tiến trình giải quyết vấn đề định hướng phát triển năng lực học sinh. Chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành năng lực và phẩm chất, tăng cường việc học tập trong nhóm, giảm tính chất căng thẳng của giờ học, nhất là các giờ học kiến thức lý thuyết mới.
Bài học kinh nghiệm
Khi sử dụng trò chơi vào giảng dạy cần chú ý hướng dẫn học sinh không để các em sa đà vào việc chơi mà ít chú ý đến tính chất học tập của các trò chơi.
Tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng, tìm tòi khắc phục những tồn tại để giúp việc sử dụng trò chơi hiệu quả hơn.
Yêu nghề, yêu học sinh, coi các em như con em của mình. Quan tâm hơn đến tâm lý học lứa tuổi, giới tính từ đó có những điều chỉnh phù hợp để nâng cao chất lượng dạy và học.
Thường xuyên tự học để đổi mới phương pháp dạy học và tự bồi dưỡng nâng cao trình chuyên môn nghiệp vụ, bồi dưỡng thêm kiến thức tin học, ngoại ngữ.
Kiến nghị
Phòng GD&ĐT thành phố thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn cụm để giáo viên Tin học có dịp chia sẻ, học hỏi từ đồng nghiệp, thường xuyên tổ chức lớp học bồi dưỡng cho giáo viên Tin học để nâng cao chất lượng giảng dạy. Tiếp tục duy trì tổ chức giao lưu tin học trẻ hằng năm để học sinh yêu thích và học tốt môn Tin học có cơ hội giao lưu học hỏi với các bạn trường khác.
Với nhà trường: Môn tin học là môn chủ yếu thực hành trên máy tính là dụng cụ học tập có giá trị cao về vật chất do đó nhà trường cần tạo điều kiện sắm/ sửa máy móc, trang thiết bị kịp thời phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học để giúp cho các em có điều kiện học tập tốt nhất. Đảm bảo đủ số lượng máy cho HS thực hành.
Với phụ huynh học sinh: cần có sự quan tâm đúng mực, không nên coi nhẹ môn Tin học, tạo điều kiện mua sắm máy tính để các em được học ở nhà.
Biện pháp “Sử dụng trò chơi tạo hứng thú học môn Tin học cho học sinh lớp 5” tôi đưa ra không phải quá xa lạ đối với chúng ta, bất cứ ai cũng có thể hiểu và sáng tạo ra các trò chơi cho tiết dạy của riêng mình. Tuy vậy, trong thực tế không phải lúc nào giáo viên cũng chú trọng vào trò chơi hay bỏ nhiều thời gian ra để thiết kế ra một trò chơi, nó đòi hỏi sự say mê, lòng nhiệt tình của người giáo viên, cần phải coi học sinh như chính những đứa con của mình để nắm bắt được tâm lí học sinh. Khi những cố gắng của người giáo viên đạt kết quả tốt, được học sinh tin yêu. Đó mới chính là phần thưởng lớn nhất trong cuộc đời dạy học của mình.
Tôi mong biện pháp của mình được quý thầy cô đón nhận và áp dụng triển khai không chỉ với môn tin học và với tất cả các môn học khác để chứng minh tính khả thi của biện pháp này. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp để biện pháp “Sử dụng trò chơi tạo hứng thú học môn Tin học cho học sinh lớp 5” của tôi có hiệu quả hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
TP. Bắc Giang, ngày 12 tháng 10 năm 2022
NGƯỜI VIẾT
Nguyễn Thị Phương
XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG HIỆU TRƯỞNG
Đinh Thị Thu Hằng
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Đào Thái Lai, Nguyễn Xuân Anh, Trần Ngọc Khoa, Đỗ Trung Tuấn (2017), Hướng dẫn học Tin học lớp 5, NXBGD Việt Nam.
Đào Thái Lai, Nguyễn Xuân Anh, Trần Ngọc Khoa, Đỗ Trung Tuấn (2019), Tin học lớp 5 Luyện tập và thực hành, NXB Đại học sư phạm.
Hướng dẫn ra câu hỏi và đề kiểm tra định kì môn Tin học cấp Tiểu học theo thông tư 22, Bộ giáo dục.
Các nguồn tài liệu báo, tạp chí; các website có liên quan: google.com, Kahoot.com, Quizziz.com,    youtobe.com,