Sáng kiến kinh nghiệm Thủ thuật tạo trò chơi trên một số phần mềm dạy học bậc Trung học cơ sở

trong Power point, Active Inspire nhưng phát triển theo hướng mới về nội dung và phương thức trình bày, tránh lặp lại gây nhàm chán cho người chơi và cảm giác bị ép buộc khi thực hiện.
- Cần phải tham khảo một số kiến thức ở các môn học để đưa ra được những trò chơi hay nhất, dễ hiểu và cô đọng nội dung nhất.
- Tạo được các trò chơi sinh động hơn, bám sát chủ đề hơn trong học tập, giúp học sinh được tiếp cận một số phương pháp học tập mới, chủ yếu cần tới sự hợp tác của các cá nhân trong các nhóm học tập.
- Giáo viên phải là người chủ động tạo ra các thông tin mới trong việc truyền đạt yêu cầu nội dung bài học, phương thức tổ chức trò chơi.
- Từ các yêu cầu khác nhau ở nhiều môn học mà tạo ra những trò chơi có hình thức đẹp, phong phú, thu hút học sinh hào hứng khi bắt tay vào thực hiện.
b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp:
- Cần có sự tham mưu kịp thời với lãnh đạo, với chuyên môn trong việc tổ chức thực hiện các chuyên đề hướng dẫn chuyên sâu phương pháp dạy học bằng trò chơi.
	- Cần đưa ra được những phương án thực hiện phương pháp trò chơi một cách đơn giản và dễ hiểu nhất.
- Hình thức thể hiện phương pháp trò chơi cần đổi mới dựa trên cái cũ, tránh sơ sài hay trùng lặp so với trước.
	- Cần có sự am hiểu về công nghệ thông tin đặc biệt là việc nghiên cứu tài liệu trên internet và sử dụng tốt các hiệu ứng trên các phần mềm dạy học để tạo trò chơi bởi đây là yếu tố nhanh nhất giúp học sinh nắm bắt và củng cố kiến thức một cách hiệu quả. 
	- Cần có sự phối hợp hài hòa giữa giáo viên và học sinh trong việc thực hiện.
	- Cần có sự bố trí thời gian thực hiện phù hợp, tránh quá dài hoặc quá ngắn trong mỗi tiết học mà phải vừa đủ để học sinh khắc sâu kiến thức nhưng không nhàm chán.	Cụ thể:
	b.1. Xây dựng ý tưởng theo chủ đề:
	- Để dạy tiết học Địa Lý, Giáo dục công dân liên quan đến môi trường, giáo viên có thể tạo số một trò chơi giáo dục học sinh ý thức bảo vệ môi trường, cụ thể như các trò chơi: “ Ai trồng nhiều cây hơn”, “ Ai nhặt rác nhiều hơn”, 
	- Để dạy tiết học Âm nhạc, Mĩ thuật liên quan đến tác giả, tác phẩm, giáo viên có thể tạo một số trò chơi kết nối tác giả, tác phẩm như: “ Kẹo mút thông minh”, “ Đếm sao”
	- Để dạy tiết học Toán, Hóa học, Vật lý liên quan đến các bài tập củng cố, giáo viên có thể tạo một số trò chơi như: “ Hái táo”, “ Tìm con”, “ Bắt sâu”
	- Để dạy tiết học Lịch sử theo chủ đề về Bác Hồ hay một sự kiện lịch sử, giáo viên có thể tạo một số trò chơi như: “ Đường đến thăm Bác Hồ”, “ Con đường lịch sử”
	- Để dạy các môn học, các tiết học có chủ đề về Đất nước, con người Việt Nam, giáo viên có thể tạo trò chơi: “ Khám phá quê hương Việt Nam”.
	- Để dạy các bài GDCD có nội dung về quyền trẻ em, tìm hiểu về hiến pháp, pháp luật, giáo viên có thể tạo trò chơi: “Hành động vì trẻ em”, “ Ai nhanh trí?”
Tương tự như vậy, đối với từng môn học, từng chủ đề, giáo viên nên chủ động tạo trò chơi theo hướng bám sát nội dung trọng tâm bài học. Điều này tránh được sự trùng lặp trong khâu tổ chức, thực hiện trò chơi giúp học sinh ấn tượng với những ý tưởng sáng tạo mới, thúc đẩy học sinh tự phát huy khả năng tiềm ẩn của bản thân trong quá trình học tập và rèn luyện.
	b.2. Tạo trò chơi trên một số phần mềm dạy học:
	* Đối với phần mềm Power Point: Đây là phần mềm thông dụng nhất đối với hầu hết giáo viên, do đó việc thực hiện thao tác tạo trò chơi trên phần mềm này khá phổ biến. Tuy nhiên, các trò chơi thường lặp lại về phương thức, nội dung, hình ảnh như: Trò chơi ô chữ, Ô số may mắn,khiến cho trò chơi trở nên nhàm chán. Do vậy, giáo viên vẫn có thể sử dụng các thủ thuật trên Power Point nhưng về hình thức, nội dung chơi nên thay đổi theo hướng xây dựng ý tưởng như trên nhằm tăng hứng thú học tập cho học sinh.
	Một số hiệu ứng dùng trong tạo trò chơi:
	- Hiệu ứng xuất hiện (Entrance), biến mất (Exit), thời gian (Timing), cò súng (Triggers), nhấn mạnh (Emphasis)
	- Hiệu ứng đường dẫn:
+ Đến 1 slide: Kích chuột vào nút lệnh, nhấn chuột phải, chọn Hyperlink, tiếp đó chọn place in this document, chọn slide cần đến, nhấn ok.
+ Đến một nơi theo đường kẻ, vẽ:
Minh họa cách tiến hành tạo 1 trò chơi như sau:
- Bước 1: Chọn hình nền, hình chủ đạo cho trò chơi trên internet.
Giáo viên cần tra Google, tìm kiếm một hình ảnh làm hình nền trò chơi và một cái cây để coppy cây tương ứng với số câu hỏi (Ví dụ: Trò chơi “ Ai trồng nhiều cây hơn”- chọn cảnh phim hoạt hình làm hình nền trò chơi, có thể tìm bằng tiếng Việt “ Cảnh phim hoạt hình” hoặc bằng Tiếng Anh “cartoon landscape” để tìm được nhiều hình ảnh hơn). Chọn file lưu hình ảnh và lưu tên phù hợp. Tìm một cái cây hoạt hình nhỏ, hình ảnh mưa (hình động) có màu sắc dễ thương. Cách tìm kiếm tương tự như tìm hình nền, bằng tiếng Anh “animations tree”, “ rain gif”, hoặc tiếng Việt “ cây hình động”, “ ảnh động mưa”.
Bước 1: Chọn và lưu hình nền phong cảnh Bước 2: Chọn và lưu hình 1 cái cây, đám mây.
Mục đích của việc làm này dựa trên ý tưởng xây dựng là: Giáo viên chia thành 2 đội, tạo nút cho mỗi câu hỏi, trả lời đúng 1 câu đội đó trồng được 1 cây lên đất trong cảnh hoạt hình. Giáo viên giáo dục học sinh: “ Bằng những kiến thức ở bài học này, kết hợp với những hành động và việc làm vì môi trường thông qua trò chơi, chúng ta hãy trồng thật nhiều cây xanh để môi trường sống luôn trong sạch, lành mạnh. Đội thắng cuộc sẽ được tặng một cơn mưa cho những cái cây các em đã trồng được”. Sau đó, giáo viên tuyên dương đội thắng cuộc và kèm phần thưởng, cho điểm cộng khuyến khích nếu có.
- Bước 2: Tạo hiệu ứng, các nút câu hỏi hoặc lấy hình chủ đạo làm nút câu hỏi 
Ví dụ: Ở trò chơi “ Ai trồng nhiều cây hơn” – Giáo viên chọn Intert 
Shapes chọn hình vuông, tròn, đánh số thứ tự cho mỗi câu hỏi. Tạo các text box ghi nội dung câu hỏi tương ứng.
	Kich chuột vào từng câu hỏi kèm theo đáp án của câu hỏi đó, tạo hiệu ứng xuất hiện (Entrance), biến mất (Exit) trong Animations Custom Animation. Sau đó kich chuột vào tất cả các hiệu ứng vừa tạo, nhấn Timing Effect Options Timing Trigers Start effect on click of rồi chọn đối tượng là nút câu hỏi đã tạo (Như hình oval số 1 bên dưới cho câu hỏi số 1)
Tiếp đó, giáo viên tạo nút kích chuột vào câu A, B tùy đáp án đúng, sai. Nếu chọn đáp án đúng thì cái cây sẽ xuất hiện trên đất khi kich chuột vào, còn nếu sai thì cái cây sẽ không xuất hiện. (Tạo hiệu ứng trigers tương tự như trên, tức là tạo hiệu ứng xuất hiện cho cái cây, sau đó nhấn vào hiệu ứng xuất hiện đó rồi chọn lần lượt Timing, Effect Options,Timing, Trigers, Start effect on click of, rồi chọn đáp án đúng làm nút mà khi nhấn vào đó cái cây sẽ xuất hiện.
Cuối cùng giáo viên tạo các nút của 2 đội làm nút triger với hình ảnh động mưa, khi đó chỉ cần nhấp chuột vào đội nào thì đội đó được một trận mưa tưới lên đám cây mới trồng được. Ví du khi đội B giành chiến thắng:
* Đối với phần mềm Active Inspire: Ưu điểm của phần mềm này là tạo hiệu ứng khá đơn giản, thao tác nhanh gọn. Tuy nhiên, phần mềm này lại không hỗ trợ cho hình ảnh động (Trừ khi nhúng Power point), do đó phần mềm này chỉ nên dùng đối với một số trò chơi đơn giản, sử dụng các hiệu ứng xuất hiện, biến mất như trò chơi“ Con đường lịch sử”, thao tác tiến hành như sau:
Chọn 1 hình nền là sơ đồ của chiến dịch Điện Biên Phủ, trên đó có các địa danh mà bộ đội ta hành quân trong chiến dịch. 
Sau đó vào Edit, chọn page background, vào set background chọn Image, bấm Browse để duyệt hình ảnh
Mỗi địa danh được gắn với một câu hỏi. Tạo các shape trên Word, đánh số thứ tự để coppy sang trang Active Inspire, che đi các địa danh trên bản đồ.
Kich chuột vào shape, vào biểu tượng mũ đỏ, chọn hidden, vào đường dẫn trong target tới câu hỏi số 8 rồi nhấp chuột Apply changes, khi đó chỉ cần nhấn vào shape thì câu hỏi sẽ xuất hiện. Tiếp đó làm hiệu ứng kich chuột vào câu hỏi, vào biểu tượng mũ đỏ, chọn hidden, vào đường dẫn trong target tới câu trả lời tương ứng , khi đó chỉ cần nhấn chuột vào câu hỏi sẽ xuất hiện 3 đáp án để chọn lựa. Cuối cùng tạo hiệu ứng tương tự để cho khi kich chuột vào đáp án đúng thì shape 8 biến mất. 
	Tương tự như vậy cho các shape còn lại, kết thúc trò chơi học sinh sẽ được đi qua những vùng đất lịch sử đầy chiến tích lẫy lừng của dân tộc để giáo viên củng cố bài.
	b.3. Giới thiệu một số trò chơi đã ứng dụng trên các phần mềm dạy học sử dụng các phương pháp trên:
* Trò chơi “ Nhặt trứng”: Trò chơi này sử dụng các hiệu ứng: Xuất hiện, biến mất, đường dẫn kẻ, vẽ.
- Cách chơi: Giáo viên chia thành 2 đội gà trống và gà mái, hàng số ở trên là số đáp án các câu hỏi của gà trống. Nếu đội gà trống trả lời câu B đúng, khi đó giáo viên bấm vào số 1 hàng số trên thì trứng sẽ nhảy về đội gà trống. Bấm câu hỏi vào hình Elip tương ứng với số học sinh chọn để tìm câu trả lời và các đáp án cần chọn. Bấm vào đáp án, nếu đáp án đúng thì xuất hiện màu khác, nếu sai thì màu sắc không thay đổi. Đội gà mái trả lời đúng thì bấm vào số câu tương ứng ở hàng dưới để nhặt trứng về đội mình. Kết thúc trò chơi, đội nào giành được nhiều trứng hơn thì đội đó thắng cuộc.
b.1. Trò chơi “ Tìm con”: Trò chơi này sử dụng các hiệu ứng tương tự như trên.
*Cách chơi: Chú chim bồ câu muốn tìm con của mình trên cây, nhưng chú chim đã trốn vào 1 trong những quả trứng trên cây. Để tìm được con, chú chim phải trả lời lần lượt các câu hỏi khi bấm vào số quả trứng trên cây, trả lời đúng quả trứng sẽ nứt ra một con vật, khi nào tìm được đúng chú chim con thì chim bồ câu mới bay về cây để nhận con, khi đó trò chơi kết thúc. ( Trò chơi này dùng để vào bài giúp bài học không trở nên nhàm chán)
	* Trò chơi “ Khám phá phong cảnh quê hương Việt Nam”: Trò chơi này sử dụng các hiệu ứng biến mất, xuất hiện, đường dẫn đến slide, theo đường kẻ, vẽ
*Cách chơi: Chiếc xe du lịch đang đứng tại mũi Cà Mau, kích chuột vào số 1, câu hỏi được liên kết với slide kế tiếp, trả lời đúng đáp án, kích chuột vào chiếc xe góc dưới bên phải để đi tiếp cuộc hành trình. Khi đó chúng ta sẽ trở lại trang có bản đồ Việt Nam, nhấn chuột thì chiếc xe sẽ đến điểm số 2tương tự cho đến hết.
Trò chơi kết thúc khi chiếc cờ đỏ sao vàng xuất hiện tại số 11 ( Hoàng Sa). Nhấn chuột vào lá cờ để chuyển sang trang tiếp theo của bài học. Qua trò chơi giáo dục học sinh tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý thức giữ gìn chủ quyền thiêng liêng của Tổ Quốc nhất là trong giai đoạn hiện nay.
* Trò chơi “ Hái táo”: Trò chơi này sử dụng các hiệu ứng xuất hiện, biến mất, đường dẫn
- Cách chơi: Chia thành hai đội, mỗi đội có một giỏ đựng trái cây. Mỗi đội sẽ trả lời một câu hỏi tương ứng với số táo trên cây. Nếu trả lời sai quả táo sẽ rơi ra ngoài đất, trả lời đúng rơi vào giỏ. Kết thúc trò chơi, đội nào hái được nhiều táo vào giỏ nhất thì đội đó thắng cuộc, ví dụ ở hình dưới, nếu nhấn chọn đáp án A, táo sẽ rơi ra ngoài, đáp án B táo sẽ rơi vào giỏ:
Từ ví dụ các trò chơi trên, người dạy có thể tạo ra được rất nhiều trò chơi khác thú vị hơn, hấp dẫn hơn, thu hút học sinh nhiều hơn trong quá trình học.
c. Điều kiện của giải pháp, biện pháp: 
- Giáo viên cần phải lên ý tưởng trước khi tạo trò chơi, nghiên cứu và sưu tầm tài liệu cho phù hợp với trò chơi cần tạo. 
- Trò chơi phải tạo được nét riêng, tránh trùng lặp ý tưởng với các trò chơi đã có trước đó.
- Trò chơi phải có sự hấp dẫn về hình thức trình bày, mới mẻ về nội dung và phương pháp sử dụng.
- Trò chơi mới phải có tính phổ biến, áp dụng được ở nhiều môn học khác nhau. 
- Trò chơi được tạo ra phải dựa trên tiêu chí dễ chơi, dễ nhớ và chủ động kiến thức ở học sinh.
- Trò chơi phải luôn có phần thưởng và cách thưởng tùy thuộc vào mỗi giáo viên, có th
d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp:
Các giải pháp, biện pháp đều sử dụng phương pháp nghiên cứu phù hợp với các hoạt động tập thế, hoạt động nhóm nhằm giúp học sinh làm việc có tinh thần tập thể, biết vận dụng kiến thức đã học một cách sinh động, sáng tạo trong quá trình thực hiện hoạt động thông qua việc trao đổi, giao lưu với bạn bè nhằm tìm ra bài học đích thực từ cuộc sống sinh hoạt trong một tập thể, một cộng đồng. Đồng thời, với sự đa dạng trong các trò chơi, học sinh sẽ cảm thấy hứng thú hơn với môn học, từ đó yêu thích các hoạt động giáo dục.
e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
- Kết quả khảo nghiệm:
Khảo sát trên thực tế năm học 2013 - 2014 khi chưa áp dụng đề tài và năm học 2014 – 2015 khi đã áp dụng đề tài:
Cụ thể, năm học 2013 – 2014: Tổng số học sinh được khảo sát là 758 học sinh. Khi chưa áp dụng đề tài, kết quả như sau:
STT

Môn học

Hứng thú

Bình thường

Không hứng thú
Số lượng HS
Tỉ lệ (%)
Số lượng
HS
Tỉ lệ (%)
Số lượng
HS
Tỉ lệ (%)
1
Giáo dục công dân
40
5
594
78
124
17
2
Hóa
56
7
418
74.6
284
18.4
3
Anh
80
11
309
41
369
48
4
Mĩ thuật
 85
11
340
45
333
44

Đến năm học 2014 – 2015, tổng số học sinh được khảo sát là 748 học sinh. Khi đã áp dụng đề tài, kết quả đạt được như sau:
STT

Môn học

Hứng thú

Bình thường

Không hứng thú
Số lượng HS
Tỉ lệ (%)
Số lượng
HS
Tỉ lệ (%)
Số lượng
HS
Tỉ lệ (%)
1
Giáo dục công dân
352
47
350
47
46
6
2
Hóa
279
37
320
43
149
20
3
Anh
480
64
212
28
56
8
4
Mĩ thuật
520
70
195
26
33
4

- Giá trị khoa học: Đề tài đã giúp cho việc dạy học trên lớp đạt nhiều hiệu quả cao, giúp cho học sinh dễ dàng tiếp nhận tri thức và từ đó phát triển khả năng tư duy, bao quát trong mọi hoạt động giáo dục. 
II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của đề tài nghiên cứu
Thông qua các trò chơi, học sinh học được cách yêu cuộc sống, trân trọng những giá trị bình thường của cuộc sống, biết giữ gìn và phát huy những nét đẹp văn hóa truyền thống, học được cách sống vì tập thể, vì cộng đồng để tự ý thức trách nhiệm với mỗi hành động sống. Đồng thời, từ những kiến thức tổng hợp qua các trò chơi, giáo viên dễ dàng nắm bắt năng lực học sinh để có biện pháp giáo dục phù hợp.
III. PHẦN KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ:
III.1. Kết luận: 
 Mọi hoạt động dạy học đều phải sáng tạo và không ngừng sáng tạo. Đó luôn là động lực, là mục tiêu của mỗi chúng ta. Bởi cho tới nay, những thành tựu của sự sáng tạo mà con người đạt được là vô kể, mục đích của việc này chính là để nâng cao giá trị cho mỗi hoạt động giúp người học chú ý hơn, yêu thích hơn việc học. 
Việc học mà chơi giúp các em có tư duy sáng tạo trong mọi việc, có cái nhìn mĩ quan hơn, yêu cái thiện hơn, tăng cường cho các em tính cần cù, tự giác trong học tập, rèn luyện để hoàn thiện bản thân.
III.2. Kiến nghị:
 	Mỗi trường nên thành lập một tổ công nghệ thông tin, hỗ trợ giáo viên trong việc ứng dụng Công nghệ thông tin vào soạn giảng đạt hiệu quả cao.
 Buôn Trấp, ngày 24 tháng 1 năm 2015
 Người viết 
	 Kiều Thị Vân Anh
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CẤP TRƯỜNG
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG
 Kí tên ( Đóng dấu)
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sử dụng một số hình ảnh tạo trò chơi.
Tìm hiểu trên internet một số hiệu ứng tạo trò chơi trên các phần mềm dạy học.