Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng sơ đồ tư duy vào giảng dạy môn Tin học

y, và giới thiệu cho học sinh về sơ đồ tư duy từ năm lớp 3.
	Hình ảnh sơ đồ tư duy giới thiệu về bàn phím máy tính.
	Giải pháp 3: Sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học bài mới và ghi bảng:
	Lâu nay, việc sử dụng sơ đồ tư duy như một công cụ hỗ trợ đắc lực cho việc dạy học, bài mới thì ít nhiều giáo viên chúng ta đã và đang ứng dụng. 	Tuy nhiên, việc sử dụng sơ đồ tư duy vừa để tổ chức, dẫn dắt cho học sinh tự tìm hiểu, khám phá, lĩnh hội kiến thức bài học, lại vừa thay thế cho việc ghi bảng cô đọng kiến thức tiết dạy; bài dạy của giáo viên là việc làm còn hết sức mới mẻ. Qua trao đổi với anh chị em giáo viên trong tổ chuyên môn, trong trường, trong cụm trường ở những buổi sinh hoạt chuyên môn; hầu hết các anh, chị, em đồng nghiệp đều có chung quan niệm xem sơ đồ tư duy là công cụ, phương tiện, là một thứ “bảng phụ” hỗ trợ, minh họa cho tiết dạy mà thôi. Ai cũng cho rằng không thể dùng sơ đồ tư duy thay cho phần ghi bảng của giáo viên được. Thực ra thì ta vẫn có thể thực hiện kết hợp chúng trong quá trình dạy học bài mới. 
	Qua một quá trình thử nghiệm về áp dụng sơ đồ tư duy trong một số tiết dạy đạt hiệu qủa cao. Không những thế, việc kết hợp sử dụng sơ đồ tư duy trong việc tổ chức dạy học bài mới, với việc sử dụng nó để cô đọng kiến thức thay cho việc ghi bảng lại tiết kiệm được rất nhiều thời gian trên lớp, lại vừa có tác dụng hình thành cho học sinh có thói quen ghi chép bằng sơ đồ tư duy. Đây cũng là việc làm rất cần thiết góp phần rèn luyện kỹ năng vẽ sơ đồ tư duy cho các em, nhất là những bài học nhằm giới thiệu, cung cấp kiến thức. 
	Hình ảnh sơ đồ tư duy giới thiệu bài mới “ Thủ tục trong Logo”.
	Giải pháp 4: Sử dụng sơ đồ tư duy trong việc hệ thống, củng cố kiến thức sau mỗi bài học, mỗi phần của bài học:
	Sau khi dạy xong mỗi phần (một đơn vị kiến thức) của bài học; hay mỗi bài học, giáo viên cần cho học sinh hình dung, nhớ lại và vẽ sơ đồ tư duy để củng cố, hệ thống phần kiến thức đó hoặc củng cố toàn bộ kiến thức của bài học.
	Ví dụ: Sơ đồ tư duy trong bài : Đặt thông số chung cho các trang trình chiếu.
	Hình ảnh sơ đồ tư duy trong bài “Đặt thông số chung cho các trang trình chiếu”.
	Giải pháp 5: Sử dụng sơ đồ tư duy trong việc ôn tập kiến thức:
	Cũng như các cách làm trên, chúng ta có thể sử dụng sơ đồ tư duy để ôn tập và hệ thống kiến thức đã học cho các em. Sau đây là một vài ví dụ:
	Ví dụ 1: Khi học bài “Sử dụng phím Shift”, sau khi học xong cách gõ phím Shift, giáo viên chốt lại tất cả các kiến thức về phím Shift như số lượng, vị trí, chức năng, cách gõ bằng sơ đồ tư duy để cho học sinh dễ ghi nhớ.
	Ví dụ 2: Khi học bài “Bước đầu tạo bản nhạc với phần mềm MuseScore ” trong phần “Em học nhạc” cuối giờ giáo viên cho từ khoá “Ôn nhạc lý” rồi yêu cầu học sinh vẽ sơ đồ tư duy bằng cách đặt câu hỏi gợi ý cho các em, sau khi các nhóm học sinh vẽ xong, cho một số em lên trình bày trước lớp, sau đó cho các học sinh khác bổ sung ý. Giáo viên kết luận qua đó giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức một cách nhẹ nhàng, tự nhiên nhưng rất hiệu quả, đồng thời kích thích hứng thú học tập của học sinh.
	Hình ảnh sơ đồ tư duy trong việc ôn lại kiến thức.
	Giải pháp 6: Dùng sơ đồ tư duy để giới thiệu một chương trình, hay một phần mềm:
	Trong một số tiết học giáo viên sử dùng sơ đồ tư duy để giới thiệu một chương trình, hay một phần mềm thì tôi tin chắc tiết học đó sẽ đạt hiệu ủa cao.
	Ví dụ: Khi dạy bài “Làm quen với phần mềm MuseScore” trong chương “Em học nhạc” lớp 5, để học sinh đoán về nội dung phần mềm, giáo viên sử dụng sơ đồ tư duy thiết kế như là một trò chơi, sau khi học sinh trả lời được các câu hỏi ở nhánh chính thì các em sẽ đoán được tên của phần mềm.
Hình ảnh dùng sơ đồ tư duy giới thiều phần mềm học tập.
	Giải pháp 7: Giáo viên giúp học sinh sử dụng sơ đồ tư duy để hỗ trợ học tập, phát triển tư duy lôgic: 
	- Để học sinh có thể tự sử dụng sơ đồ tư duy để hỗ trợ việc tự học ở nhà, tôi hướng dẫn cho các em tự tìm hiểu trước bài mới, củng cố, ôn tập kiến thức bằng cách vẽ bản đồ tư duy trên giấy, bìa, hoặc để sử dụng sơ đồ tư duy một vấn đề mới qua đó phát triển khả năng tư duy lôgic, củng cố khắc sâu kiến thức, kĩ năng ghi chép. 
	- Các bản đồ tư duy tôi thường sử dụng ở dạng thiếu thông tin, yêu cầu học sinh điền các thông tin còn thiếu và rút ra nhận xét về mối quan hệ của các nhánh thông tin với từ khóa trung tâm. Hoặc tôi cho học sinh tự điền vào một bản đồ có sẵn, cũng có thể cho học sinh thực hiện trực tiếp làm việc với máy tính, sử dụng phần mềm iMindMap 5, phát triển khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng máy tính trong học tập
	- Sau mỗi chương tôi cho các nhóm học tự tổng hợp kiến thức bằng cách vẽ sơ đồ tư duy, rồi tổ chức thi trưng bày sản phẩm giữa các nhóm; với giám khảo tôi chọn một em học sinh trong lớp có năng lực tốt để chọn những sản phẩm tốt, sau đó thu thập lại làm tư liệu ôn tập sau này.
	Tóm lại, với những ưu điểm của mình, sơ đồ tư duy trở thành một công cụ gợi mở, kích thích quá trình tìm tòi, sáng tạo kiến thức của học sinh trong việc học tập đạt hiệu quả cao.Việc sử dụng sơ đồ tư duy trong quá trình dạy học giúp các em học tập một cách chủ động, tích cực và huy động được tất cả các em học sinh tham gia xây dựng bài một cách hào hứng. 	Cách học này còn phát triển được năng lực riêng của từng em không chỉ về trí tuệ (vẽ, viết gì trên bản đồ tư duy), hệ thống hóa kiến thức (huy động những điều đã học trước đó vào việc chọn lọc các ý để ghi), khả năng hội họa (hình thức trình bày, kết hợp hình vẽ, chữ viết, màu sắc), sự vận dụng kiến thức được học để áp dụng vào cuộc sống.
	Sơ đồ tư duy còn là một công cụ tư duy thực sự hiệu quả trong hoạt động nhóm bởi nó tối đa hóa được nguồn lực của cá nhân và tập thể. Mỗi thành viên đều rèn luyện được khả năng tư duy, kỹ năng thuyết trình và làm việc khoa học. Sử dụng sơ đồ tư duy giúp cho các thành viên hiểu được nội dung bài học một cách rõ ràng và hệ thống. Việc ghi nhớ cũng như vận dụng cũng sẽ tốt hơn. Chỉ cần nhìn vào sơ đồ tư duy, bất kỳ thành viên nào của nhóm cũng có thể thuyết trình được nội dung bài học.
	Việc vận dụng sơ đồ tư duy trong dạy học sẽ dần dần hình thành cho học sinh tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học. Sử dụng sơ đồ tư duy kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác như vấn đáp gợi mở, thuyết trình, trình chiếu Có tính khả thi cao góp phần đổi mới phương pháp theo hướng dạy họctích cực lấy học sinh àm trung tâm, đặc biệt là đối với học sinh từ khối 3 đến khối 5 ở cấp Tiểu học.
IV. KẾT LUẬN
1. Kết quả đạt được:
	Từ khi áp dụng các giải pháp ứng dụng sơ đồ tư duy vào dạy học, tôi nhận thấy đa số các em học sinh đã có thái độ yêu thích môn học hơn, thao tác thành thạo, đúng chuẩn, biết vận dụng môn Tin học vào trong học Toán, Tiếng Việt và các môn học khác đạt hiệu quả cao. Để dạy học với các giải pháp đã nêu đòi hỏi người giáo viên phải luôn tìm thực hiện các tìm tòi, đổi mới phương pháp dạy học phù hợp và hiệu quả. Tôi áp dụng các giải pháp này ở những giờ học bộ môn ở các khối lớp đem lại n hiệu quả rõ rệt, học sinh áp dụng được nhiều kiến thức đã học vào cuộc sống hàng ngày, góp phần không nhỏ nâng cao chất lượng môn Tin học. 	So với năm học trước thực hiện sáng kiến này thì các em học sinh có thao tác nhanh, thao tác đúng; số học số học sinh hứng thú và ghi nhớ tốt nội dung học trên lớp được tăng lên rõ rệt; số học thao tác chậm, chưa biết thao tác, số học sinh chưa ghi nhớ tốt nội dung học trên lớp giảm đáng kể. Đã gó phần nâng cao chất chất lượng giáo dục của nhà trường.
	Qua thời gian áp dụng các giải pháp trên, kết hợp với phương pháp dạy-học hợp lí. Tôi đã tiến hành đánh giá kĩ năng thực hành của các em, kết quả như sau: 
BẢNG SO SÁNH KẾT QUẢ SAU KHI THỰC HIỆN SÁNG KIẾN
Thời điểm
Khối
Tổng số học sinh
Số học sinh hứng thú và ghi nhớ tốt nội dung học trên lớp
Số học sinh chưa ghi nhớ tốt nội dung học trên lớp.
SL
%
SL
%
Năm học 2019-2020
3
56
27
48.2
29
51.8
	4
45
23
51.1
22
48.9
5
64
35
54.7
29
45.3
Năm học 2020-2021
3
50
43
86
7
14
4
57
51
89.5
6
10.5
5
44
41
93.2
2
6,8

- So với kết quả năm học 2019-2020 thì kết quả năm học 2020-2021 số học sinh hứng thú và thực hành tốt môn Tin học tăng lên rõ rệt so với năm học trước cụ thể như sau: số học sinh hứng thú và ghi nhớ tốt nội dung học trên lớp khối 3 tăng 37.8%; khối 4 tăng 38.4%; khối 5 tăng 38.5%. 
- Với kết quả trên cho thấy chất lượng học sinh học môn Tin học ngày càng tiến bộ, các em chủ động sáng tạo, tích cực tham gia các hoạt động học tập, chủ động tìm tòi ham học hỏi ở các chủ đề đạt hiệu qủa cao.
* Bài học kinh nghiệm:
	Từ những kết quả đạt được khi áp dụng sáng kiến“Ứng dụng sơ đồ tư duyvào giảng dạy môn Tin học”. là một giáo viên dạy môn Tin học tôi đã rút ra được bài học kinh nghiệm quý báu sau:
* Một là:
	- Phải là người yêu nghề, có tâm huyết với nghề, luôn có ý thức học hỏi cầu tiến, trau dồi kiến thức chuyên môn nâng cao tay nghề.
	- Luôn tìm tòi sáng tạo và linh hoạt trong việc tổ chức các tiết dạy Tin học.
 - Thường xuyên tham gia các lớp tập huấn để nâng cao tay nghề, nắm bắt những phương pháp hay để có thêm kinh nghiệm cho bản thân để dạy trẻ đạt hiệu quả cao. 
- Thường xuyên tham khảo các tài liệu, các giáo trình.
- Tham mưu với Ban giám hiệu tu sửa cơ sở vật chất, trang bị đồ dùng dạy học như máy chiếu, ti vi, máy tính và một số tài liệu khác có liên quan đến việc dạy học.
	* Hai là: 
	- Thường xuyên học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, nghiên cứu tài liệu, tham gia các hội thi... có nội dung liên quan đến chương trình Tin học của Tiểu học, áp dụng vào công tác giảng dạy để đạt được hiệu quả cao.
	* Ba là:
	- Các giờ dạy phải tạo môi trường học tập phong phú, linh hoạt để giúp học sinh có nhiều cơ hội làm quen với thực hành máy tính. 
 - Tăng cường cho các em tham gia tích cực vào hoạt động trải nghiệm theo nhóm tạo ra các sản phẩm trong mỗi giờ thực hành.
- Cần phải nắm chắc phương pháp, nghiên cứu, tìm tòi vận dụng các phương pháp hữu hiệu vào hoạt động phát triển giáo dục Tin học cho học sinh. 
- Khuyến khích học sinh sáng tạo các giờ học Tin học. 
* Bốn là: 
- Động viên khen thưởng kịp thời các em trong các giờ học.
- Trong các tiết học giáo viên kịp biểu dương khen thưởng các em thực hành tốt bàng nhiều hình thức khác nhau, tạo cho các em tích cực tham gia vào các tiết học sôi nổi hơn.
- Không chê trách trách mà phải động viên nhẹ nhàng cho các em hoàn thành nhiệm vụ được giao, tạo cho các em có cơ hội tham gia vào các hoạt động của tiết học.
2. Phạm vi áp dụng:
	Như đã trình bày ở phần kết quả của sáng kiến về: “Ứng dụng sơ đồ tư duyvào giảng dạy môn Tin học” trong năm học 2020-2021 cho thấy:
	- Mô hình này rất dễ dàng thực hiện dành cho tất cả các đối tượng học sinh từ khối 3 đến khối 5 ở trường Tiểu học Tịnh Minh, với các hình thức phong phú nêu trên, làm cho các em cảm nhận được Tin học là một ngành khoa học đầy sáng tạo, giúp các em phát triển tư duy tốt, thông qua Tin học giúp các em học tập các môn học khác và tạo ra các sản phẩm Tin học ứng dụng trong đời sống và học tập. 	
	- Từ những kiến thức đã tiếp thu được các em đã áp dụng vào cuộc sống hàng ngày, làm hành trang cho các em học tập tốt hơn nữa cho những năm học kế tiếp. Đây là những vốn sống không thể thiếu của một người lao động chân chính trong thời kỳ đất nước ta đang hội nhập với nền kinh tế thế giới, đang tiến lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước.
	- Qua đó, bản thân tôi là một giáo viên thực hiện sáng kiến này, đánh giá khả năng ứng dụng của sáng kiến rất tốt, áp dụng tại trường và có thể áp dụng rộng rãi trên phạm vi cho các trường Tiểu học trong toàn huyện.
3. Vận dụng vào thực tiễn:
	- Hiện nay ngành giáo dục đang đẩy mạnh phong trào thi đua: “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực” và phát triển học sinh một cách toàn diện về trí, đức, thể, mĩ; thì việc chọn sáng kiến về “Ứng dụng sơ đồ tư duy vào giảng dạy môn Tin học” mang một ý nghĩa rất quan trọng, là một công việc hết sức cần thiết, bởi lẽ các em học sinh sẽ học được cách rèn luyện và rút ra những kinh nghiệm về kỹ năng mà các em sẽ gặp lại trong cuộc sống hằng ngày, là bài học quý báu mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc để các em tự hoàn thiện mình.
	- Vì vậy, muốn đạt được mục tiêu giáo dục phát triển toàn diện của nhà trường, các thầy cô giáo nói chung và giáo viên dạy môn Tin học nói riêng, cần phải kiên trì, nhiệt tình, có tâm huyết với nghề, phải có kiến thức chuyên môn nghiệp vụ về Tin học, để truyền thụ kiến thức cho học sinh một cách tốt nhất và mang lại hiệu quả cao nhất.
	- Qua đó các em học sinh nhìn lại những sản phẩm của mình trong thực hành. Từ đó giúp các em phát huy tính tích cực, sáng tạo khi thực hiện tạo nên các sản phẩm được tốt hơn.
4. Kiến nghị:
	*  Đối với nhà trường.
Trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho môn Tin học. 
Qua thực hiện sáng kiến: “Ứng dụng sơ đồ tư duyvào giảng dạy môn Tin học” đã đem lại hiệu quả cao ở Trường Tiểu học Tịnh Minh. Nhưng chúng ta cần phải có kế hoạch tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, đồ dùng học tập trong nhà trường, nhất là phải trang bị đầy đủ máy tính trang thiết bị Tin học.
* Đối với Phòng Giáo dục&Đào tạo Sơn Tịnh.
- Hỗ trợ tài liệu có liên quan đến môn Tin học cho giáo viên tham khảo.
	- Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị Tin học cho nhà trường.
 Trên đây là phần trình bày của bản thân tôi về sáng kiến: “Ứng dụng sơ đồ tư duyvào giảng dạy môn Tin học”. Với mục đích nhằm không ngừng nâng cao chất lượng dạy và học, đáp ứng yêu cầu đổi mới Giáo dục của Đảng và Nhà nước. Trong thời gian có hạn và sự hạn chế của cá nhân, nội dung trình bày trên không tránh khỏi có thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy cô giáo và các cấp lãnh đạo, để bản thân tôi được học hỏi thêm, góp phần hoàn thiện và nâng cao chất lượng dạy học của môn Tin học trong nhà trường.
 Tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, tạo điều kiện, hướng dẫn tận tình của Ban giám hiệu trường Tiểu học Tịnh Minh và các đồng nghiệp đã giúp tôi hoàn thành sáng kiến này. Tôi rất mong được sự cảm thông, góp ý xây dựng của hội đồng khoa học các cấp để bản thân tôi học được nhiều điều tốt hơn trong công tác của mình./.
   XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
.
.
.
.
.
.
Tịnh Minh, ngày 18 tháng 02  năm 2021
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến bản thân thực hiện, không sao chép nội dung của người khác, nếu vi phạm chịu xử lý theo qui định.    
Người thực hiện
Lê Tấn Tài

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 về việc ban hành chương trình giáo dục phổ thông.
2. Sách hướng dẫn học Tin học lớp 3,4,5. Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam.
3. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên Tiểu học.	
4. Tài liệu tập huấn theo TT22- Môn Tin học.
5. Kế hoạch năm học, kế hoạch giáo dục của nhà trường.
6.Tony Buzan, Abc12, Nhà xuất bản Tổng hợp Tp. HCM, 2009.
7. Nguyễn Đình Sơn, Dám thay đổi chính mình, NXB Tri Thức, 2010.
8. Hoàng Đức Huy, Bản đồ tư duy đổi mới dạy học, NXB Đại học quốc gia TP.HCM, 2009.
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CÁC CẤP
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CÁC CẤP